در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
تشریح علت عقب‌ماندگی شهرداری تهران در حوزه حمل‌ونقل عمومی
معاون شهردار پایتخت با تاکید بر این که طرح جامع حمل‌ونقل شهر تهران نیازی به تصویب در صحن شورا ندارد، گفت: ما هم می‌پذیریم که شهرداری تهران در عمل به برخی تکالیف تعیین‌شده در مصوبه بودجه ۱۴۰۲ در حوزه حمل‌ونقل عمومی تا حدی دچار عقب‌ماندگی است، اما علت این عقب‌ماندگی بیشتر به نحوه تامین درآمدها بازمی‌گردد، زیرا در حال حاضر بخش مهمی از منابع مالی پروژه‌های حمل‌ونقلی به صورت غیرنقد محقق می‌شود و تبدیل این منابع به منابع نقد زمان می‌برد.
«محسن هرمزی» معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که چرا براساس گزارش اخیر کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورا، با وجود گذشت بیش از ۹ ماه از شروع سال جاری، شهرداری پایتخت هنوز به بخش زیادی از تکالیف تعیین‌شده در مصوبه بودجه ۱۴۰۲ مدیریت شهری در حوزه نوسازی و بهسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی عمل نکرده است، توضیح داد: عملکرد شهرداری تهران در حوزه حمل‌ونقل عمومی در سال ۱۴۰۲ را باید در پایان سال قضاوت کنیم، زیرا بسیاری از برنامه‌های این حوزه هنوز در دست اجرا قرار دارد و با توجه به اعتبارات تخصیص‌یافته به پروژه‌های مختلف، قطعا تا انتهای امسال در بخش‌هایی مثل اورهال قطارهای مترو و تامین اتوبوس‌های جدید شاهد پیشرفت محسوسی نسبت به وضع موجود خواهیم بود.
معاون شهردار تهران ادامه داد: از ابتدای امسال تا کنون، شهرداری تهران طی ۲ مرحله واگن‌های اورهال‌شده را به شبکه مترو تحویل داده که در مجموع شامل ۱۱ رام قطار AC و دو رام قطار DC پلاس برای خطوط درون‌شهری و ۲ واگن دوطبقه برای خط ۵ مترو بوده است. ضمن این که در ۹ ماه ابتدایی امسال، ۲۹۵ اتوبوس نو و ۱۶۵ اتوبوس بازسازی‌شده وارد ناوگان اتوبوسرانی پایتخت شده است و همچنین علاوه بر خط متروی پرند به طول ۴۰ کیلومتر، چند ایستگاه نیز در خطوط درون‌شهری مترو افتتاح شده و چند افتتاح دیگر نیز در دستور کار است و تا پایان سال در مجموع ۱۳ ایستگاه متروی درون‌شهری جدید به بهره‌برداری خواهد رسید.
وی با تاکید بر این که آمارهای فوق حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۲ کارهای زیادی در حوزه توسعه خطوط و ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران انجام شده است، عنوان کرد: احتمالا تا پایان امسال، تعداد اتوبوس‌های تحویلی به شهرداری تهران توسط تولیدکنندگان داخلی به میزان مشخص‌شده در برنامه زمان‌بندی قراردادها نخواهد رسید؛ علت این مساله نیز آن است که ظرفیت تولید اتوبوس‌سازان داخلی نسبت به آنچه پیش‌بینی می‌شد، کمتر است، ولی به هر حال شهرداری با این شرکت‌ها قرارداد بسته و به تعهدات مالی خود نیز عمل کرده است، بنابراین چاره‌ای نداریم جز این که صبر کنیم تا تولیدکنندگان داخلی اتوبوس‌های بیشتری را تولید کنند و به ما تحویل بدهند.
ثبت صورت‌وضیعت‌ها در سامانه کنترل پروژه تا خرداد سال آینده زمان می‌برد
هرمزی در پاسخ به این سوال که چرا براساس گزارش اخیر کمیسیون حمل‌ونقل شورا، هنوز بخش زیادی از هزینه‌کردهای شهرداری در سال ۱۴۰۲ در پروژه‌های مربوط به توسعه حمل‌ونقل عمومی تهران در سامانه کنترل پروژه به ثبت نرسیده است، اظهار داشت: شهرداری تهران در سال جاری درآمدهای گوناگونی را در بخش‌های نقد و غیرنقد به دست آورده که بخش مهمی از آن‌ها در حوزه حمل‌ونقل هزینه شده است که این هزینه‌کردها نیز براساس فرآیندهای اداری تعریف‌شده در قانون، در حال ثبت در سامانه کنترل پروژه است. از نظر ما، هیچ تاخیری در ثبت هزینه‌کردها در سامانه رخ نداده است و در دوره‌های گذشته مدیریت شهری نیز مشاهده می‌کردیم که تبدیل شدن عملکردهای یک سال به صورت‌وضعیت و ثبت شدن در سامانه کنترل پروژه تا خرداد سال بعد طول می‌کشید.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران ادامه داد: این قضاوت منصفانه‌ای نیست که بگوییم چون بخشی از هزینه‌کردهای شهرداری در طرح‌های مربوط به توسعه حمل‌ونقل عمومی در سامانه به ثبت نرسیده، بنابراین عملکرد شهرداری در سال ۱۴۰۲ ضعیف بوده است؛ به همین دلیل، با وجود این که نمی‌توان آمارهای ارائه‌شده در گزارش اخیر کمیسیون محترم حمل‌ونقل شورای شهر را نادرست دانست، ولی معتقدیم که این گزارش نیاز به تدقیق بیشتر دارد. اگرچه نمی‌توان انکار کرد که اتوبوس‌سازان داخلی امکان پایبندی صد درصدی به تعهدات پیش‌بینی‌شده در قراردادهای منعقده در زمینه تحویل اتوبوس‌ها در موعد مقرر را ندارند و این موضوعی است که اعضای شورا نیز از آن باخبر هستند و رئیس محترم شورا هم چند مرتبه در سخنان خود مطرح کرده‌اند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در زمان انعقاد قرارداد بین شهرداری تهران با اتوبوس‌سازان داخلی در ماه‌های پایانی سال قبل و ماه‌های ابتدایی امسال، مدیریت شهری نمی‌توانست پیش‌بینی کند که با توجه به تمام مشکلات موجود در حوزه تولید اتوبوس در کشور، ممکن است تولیدکنندگان نتوانند به تعهدات پیش‌بینی‌شده در قراردادها عمل کنند، توضیح داد: زمانی که قراردادها را منعقد می‌کردیم، مبنا را بر این گذاشته بودیم که شرکت‌های تولیدکننده اتوبوس می‌توانند به تعهدات خود عمل کنند، البته نمی‌توان صرفا خود این شرکت‌ها را در زمینه عمل نکردن به تعهداتشان مقصر دانست، بلکه باید گفت مجموعه اتفاقاتی در روندهای فنی و اداری تامین مالی قراردادها و تولید اتوبوس‌ها رخ داده است که باعث شده تولیدکنندگان نتوانند اتوبوس‌ها را در موعد مقرر به شهرداری تحویل بدهند.
دشوار بودن تامین منابع نقد برای شهرداری به علت کاهش ساخت‌وساز در تهران
هرمزی با بیان این که یکی از عوامل مهم عملی نشدن تعهدات تولیدکنندگان داخلی در زمینه تحویل به‌موقع اتوبوس براساس مفاد قراردادهای منعقدشده، این است که بخشی از تامین مالی این قراردادها از محل درآمدهای غیرنقد شهرداری انجام می‌شود، عنوان کرد: شهرداری بخشی از هزینه قراردادهای خرید اتوبوس را به صورت غیرنقد به تولیدکنندگان داخلی می‌پردازد و با توجه به این که منابع غیرنقد بیشتر مربوط به املاک شهرداری هستند، طبیعتا تبدیل شدن این منابع به منابع نقد و استفاده از آن برای خرید تجهیزات مورد نیاز تولید اتوبوس زمان می‌برد، بنابراین نمی‌توان به اتوبوس‌سازان داخلی خرده گرفت که چرا اتوبوس‌های خود را به‌موقع به شهرداری تحویل نداده‌اند، چون بخشی از اعتباراتی که آن‌ها از مدیریت شهری تحویل گرفته‌اند، به صورت ملک یا دیگر منابع غیرنقد بوده است.
معاون شهردار تهران در پاسخ به این سوال که چرا مدیریت شهری به‌جای پرداخت منابع نقد در قراردادهای خرید اتوبوس و دیگر پروژه‌های مربوط به توسعه حمل‌ونقل عمومی، عمدتا به پرداخت هزینه‌ها از طریق منابع غیرنقد و به عبارت دیگر، واگذاری املاک خود به شرکت‌های تولیدکننده اتوبوس یا دیگر مجریان پروژه‌های حمل‌ونقلی روی آورده است، توضیح داد: روی آوردن مدیریت شهری به استفاده از منابع غیرنقد از آنجا ناشی می‌شود که در حال حاضر تامین منابع نقد برای شهرداری به علت کاهش میزان ساخت‌وساز نسبت به دوره‌های گذشته مدیریت شهری و همچنین کمبود نقدینگی در اختیار مردم به دلیل شرایط اقتصادی موجود، دشوار شده است؛ در چنین شرایطی، با توجه به نیاز ضروری تهران به نوسازی و بازسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، چاره‌ای نداریم که حتما از منابع غیرنقد استفاده کنیم تا روند بهسازی ناوگان با تاخیر بیشتری مواجه نشود.
تامین عمده منابع خرید اتوبوس‌های نو و اورهال قطارهای مترو از مسیر غیرنقد
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: ما هم می‌پذیریم که شهرداری تهران در عمل به برخی تکالیف تعیین‌شده در مصوبه بودجه ۱۴۰۲ در حوزه حمل‌ونقل عمومی تا حدی دچار عقب‌ماندگی است، اما علت این عقب‌ماندگی بیشتر به نحوه تامین درآمدها بازمی‌گردد، زیرا در حال حاضر بخش مهمی از منابع مالی پروژه‌های حمل‌ونقلی به صورت غیرنقد محقق می‌شود و تبدیل این منابع به منابع نقد زمان می‌برد. به طور مثال، عمده منابع مالی پروژه متروی پرند که یکی از مهمترین طرح‌های اجرایی‌شده در دوره فعلی مدیریت شهری است و با وجود این که هنوز نواقصی دارد، اما نمی‌توان انکار کرد که بهره‌برداری از آن کمک مهمی به اهالی پرند کرده، به صورت غیرنقد تامین شده است؛ اتفاقا همین مساله باعث زمان‌بر شدن بهره‌برداری از خط و ایستگاه متروی پرند شد و تعویق چندباره آن را به همراه داشت.
وی با اعلام این نکته که عمده عملیات مالی خرید اتوبوس‌های نو و اورهال قطارهای مترو نیز از مسیر غیرنقد انجام می‌شود، عنوان کرد: وقتی عملیات غیرنقد اتفاق می‌افتد، یعنی شهرداری ابتدا باید یا خودش ملکی را بفروشد یا آن ملک را به شرکت ایرانی طرف قرارداد واگذار کند و زمانی که آن ملک فروش رفت، می‌توان مبلغ مورد نظر را به شرکت‌های چینی یا شرکای اروپایی پرداخت تا قطعات مورد نیاز برای اورهال قطارها یا تولید اتوبوس‌ها وارد کشور شود و سپس روند تولید اتوبوس یا بازسازی واگن‌های مترو به جریان بیفتد. این در حالی است که اگر می‌توانستیم عمده منابع مالی قراردادها را به صورت نقد تامین کنیم و ناچار نبودیم که از منابع غیرنقد برای توسعه خطوط و ناوگان حمل‌ونقل عمومی بهره ببریم، حتما روند توسعه و بهسازی ناوگان با سرعت بیشتری پیش می‌رفت.
طرح جامع حمل‌ونقل صرفا باید به تصویب شورای عالی ترافیک برسد
هرمزی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که چرا با وجود تاکید برخی اعضای شورای شهر تهران مبنی بر لزوم تصویب طرح جامع حمل‌ونقل پایتخت در صحن شورا، شهرداری بدون اخذ مصوبه شورای شهر، این طرح را به شورای عالی ترافیک ارسال کرده است، خاطرنشان کرد: طرح جامع حمل‌ونقل نیازی به تصویب در صحن شورای شهر تهران ندارد؛ این حرف ما نیست، بلکه مُرّ قانون است و براساس مصوبه ضابطه ۸۰۱ سازمان برنامه و بودجه کشور، طرح جامع حمل‌ونقل، چه برای شهر تهران و چه برای سایر شهرها صرفا باید به تصویب شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور برسد؛ البته دو نفر از اعضای شورای شهر تهران از جمله رئیس محترم کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورا در شورای عالی ترافیک عضویت دارند.
وی در پایان تصریح کرد: طبق قانون، شهرداری موظف بوده است که طرح جامع حمل‌ونقل را به شورای شهر صرفا ارائه دهد، یعنی ما مکلف نبودیم که تایید این طرح را از شورا بگیریم یا آن را در صحن به تصویب برسانیم. بر همین اساس، ما طرح را به شورا ارائه کردیم و پنج جلسه نیز برای بررسی مفاد طرح جامع حمل‌ونقل شهر تهران در کمیسیون تخصصی شورا برگزار شد، ولی طبق مصوبه ضابطه ۸۰۱ سازمان برنامه و بودجه که فرآیند تهیه، طراحی و تصویب طرح جامع حمل‌ونقل تمام شهرها در آن تعیین شده است، الزام قانونی به تصویب این طرح در شوراهای اسلامی شهر وجود ندارد.
