جلوه‌گاه ظهور

به گزارش خبرنگار ایلنا، به مناسبت فرارسیدن سالروز ولادت حضرت صاحب الزمان عج بخش‌هایی از کتاب امام مهدی (عج) موجود موعود اقتباس شده است که شامل بیاناتی آهنگین و لطیف و حکیمانه در وصف حضرت موعود (عج) است.

ظهور کلمه طیبه

سحرگاه نیمه شعبان سال ۲۵۵ (ه. ق) با طلوع خورشید وجود حضرت خاتم اوصیاء، بقیة الله الاعظم (عج) منوّر و با نسیم دل انگیز حضورش عالم امکان عطرآگین گشت و زمینه تحقق وعده خدای سبحان به پیروزی مستضعفان و امامت آنان: «ونُریدُ اَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الارضِ ونَجعَلَهُم اَئِمَّةً ونَجعَلَهُمُ الورِثین» [۱] فراهم شد.

آن وجود شریف مایه فخر و مباهات همه است، زیرا آخرین ثمره معصوم از شجره طیبه آل پیامبر است. جدّ گرامی‌اش حضرت خاتم انبیاء محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم به وجود مهدی (عج) مباهات می‌کند. وقتی آن وجود مبارک مفاخر اهل بیت (علیهم السلام) را برای سیده زنان عالم فاطمه زهرا (علیهاالسلام) شرح می‌داد، فرمود: خداوند ما را به ویژگی‌هایی گرامی داشته است که دیگران فاقد آن هستند: منّا سبطا هذه الاُمة و هما ابناک[۲] و سپس از مهدی منتظر موعود و موجود عصر ما سخن گفت و فرمود: مهدی این امّت از ماست: و منّا مهدی هذه الاُمّة[۳] و بدین سان به وجود حضرتش مباهات کرد و او را از مفاخر اهل بیت (علیهم السلام) شمرد.

شجره مبارک مهدوی

هیچ یک از فرق اسلامی در ضرورت وجود مهدی (عج) اختلاف ندارند؛ ولی در نسب و شجره ایشان اختلاف است: شیعیان؛ به گواهی بسیاری از روایات اسلامی بر این باور صائب‌اند که مهدی (عج) از شجره طیبه آل محمدصلی الله علیه و آله و سلم و نهمین فرزند حسین بن علی بن ابی طالب است. بزرگان و دانشمندان دنیای اسلام نیز بر همین اعتقادند. علامه شعرانی در کتاب شریف یواقیت از فتوحات عارف نامدار محیی الدین ابن عربی ذیل عنوان «اشراط الساعة» می‌گوید:

عبارت محیی الدین در باب ۳۶۶ از فتوحات چنین است: بدانید که خروج مهدی حتمی است… و او از عترت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و از فرزندان فاطمه است و جدّ او حسین بن علی و پدر او حسن عسکری، فرزند امام علی نقی (با نون) فرزند محمد تقی (با تاء) فرزند امام علی الرضا، فرزند امام موسی الکاظم، فرزند امام محمد الباقر، فرزند امام زین العابدین علی، فرزند امام حسین، فرزند امام علی بن ابی طالب می‌باشد. [۴]

این گونه ضبط دقیق اسماء اهل بیت (علیهم السلام) و «نقی» را با قید نون از «تقی» با قید تاء، جدا ساختن نشان اهمیت موضوع و همّت بزرگان و دانشمندان علوم الهی در صیانت افکار جامعه اسلامی است، در حالی که در فتوحات کنونی اثری از این عبارت‌ها به چشم نمی‌خورد و به جای آن، عبارت مبهم و گمراه کننده «جده الحسن بن علی بن أبی طالب» [۵] نهاده شده است، در حالی که شعرانی این مطلب را در سال ۹۵۸ (ه. ق) نوشته و چنین می‌گوید: عمر شریف حضرت مهدی (عج) در این تاریخ ۷۰۶ سال می‌باشد. [۶] از اختلاف نقل شعرانی با آنچه در کتاب‌های کنونی فتوحات است روشن می‌شود که دست تحریف در برخی کتاب‌هایی که درباره قرآن یا عترت نوشته شده راه یافته است هرچند متن قرآن از هرگونه دستبردی مصون بوده و خواهد بود.

نیمه شعبان لیله قدر اهل بیت (علیهم السلام)

با تولد ولی خدا بهترین برکات بهره مردم می‌گردد، زیرا او خیر أهل الأرض[۷] است و اثر وجودی بهترین انسان زمین تمام زمین و ساکنانش را بهره‌مند می‌سازد. ولی عصر (عج) و آخرین حجّت الهی که خیر اهل الارض زمان ماست، در سحرگاه نیمه شعبان سال ۲۵۵ (ه. ق) چشم به جهان گشودند و این شب مبارک که میلاد موفور السرور آن حضرت است، احتمال دارد شب قدر نیز باشد، همان گونه که به برخی اعمال لیالی قدر در این شب نیز سفارش گردیده است. [۸]

نیمه شعبان، شب مبارکی است که در فضائل شباهت بسیاری به لیالی قدر دارد و همان گونه که در برتری شب‌های قدر فرموده‌اند که فإنّها لیلة آلی الله علی نفسه الا یردّ سائلاً له فیها ما لم یسأل معصیة. [۹] در فضیلت شب نیمه شعبان نیز نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرمود که خداوند در شب نیمه شعبان به اندازه موی گوسفندان قبیله بنی کلب بندگانش را می‌آمرزد: یغفر الله لیلة النصف من شعبان من خلقه بقدر شعر معزی بنی کلب[۱۰] و این سخن، کنایه از فراوانی آمرزیده شدگان در آن شب مبارک است.

کلام نورانی دیگری از امام صادق (علیه السلام) نشان می‌دهد نیمه شعبان نیز در حدّ خویش، شب قدر و واجد یکی از درجات تقدیر امور است. ایشان در برابری این سنت با لیالی مبارکه قدر فرمود: انّها اللیلة التی جعل‌ها الله لنا أهل البیت بإزاء ما جعل لیلة القدر لنبیناصلی الله علیه و آله و سلم[۱۱]؛ همان طور که خداوند به پیامبرصلی الله علیه و آله و سلم شب قدر مرحمت فرمود، به ما اهل بیت نیز نیمه شعبان را عطا کرد.

امام باقر (علیه السلام) در پاسخ پرسشی درباره فضیلت شب نیمه شعبان فرمود که با فضیلت‌ترین شب پس از لیلة القدر شب نیمه شعبان است که خداوند در این شب فضل خویش را بر بندگانش ارزانی می‌دارد و با منّ و کرم خود آنان را می‌آمرزد، پس برای نزدیکی به خدای سبحان در این شب بکوشید چون خداوند سوگند یاد کرده است که هیچ سائلی را تا وقتی که امر ناپسند و گناهی نخواسته است محروم نگرداند: هی أفضل لیلة بعد لیلة القدر؛ فیها یمنح الله تعالی العباد فضله و یغفر لهم بمنّه. فاجتهدوا فی القربة إلی الله (تعالی) فیها، فإنّها لیلة آلی الله تعالی علی نفسه ألا یرد سائلاً له فیها، ما لم یسئل معصیة و… فاجتهدوا فی الدعاء و الثناء علی الله (عزّ وجلّ). [۱۲]

پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نیز شب نیمه شعبان به عایشه فرمود که در نیمه شعبان اجل‌ها نوشته و ارزاق قسمت می‌گردد و خدای عزّ وجلّ در این شب بیش از موهای بزهای قبیله بنی کلب، بندگانش را می‌آمرزد و فرشتگان را به آسمان دنیا و از آنجا به زمین نازل می‌کند و در این نزول ابتدا در مکه فرود می‌آیند: اما تعلمین أیّ لیلة هذه؟ إنّ هذه اللیلة لیلة النصف من شعبان؛ فیها یکتب اجال و فیها تقسم أرزاق و إنّ الله (عزّوجلّ) لیغفر فی هذه اللیلة من خلقه أکثر من عدد شعر معزی بنی کلب و ینزل الله (عزّوجلّ) ملائکة إلی السماء الدنیا و إلی الأرض بمکة. [۱۳]

راز همتایی لیله میلاد امام زمان (عج) با شب قدر

انسان کامل معصوم که مصادیق منحصر آن عترت طاهره‌اند عِدل و همتای قرآن حکیم است و براساس حدیث متواتر ثقلین به هیچ وجه از یکدیگر جدایی

نمی‌پذیرند. قرآن تجلّی کتاب تدوینی خدا و انسان کامل معصوم تجلّی کتاب تکوینی اوست. همان طور که با نزول قرآن در ظرف زمانی معیّن، آن ظرف معهود، قدر یافته و شب قدر می‌شود، با تجلّی امام معصوم و تنزلش از مخزن غیب الهی در ظرف زمان معیّن، آن ظرف شخصی قدر پیدا می‌کند و شب قدر می‌شود، زیرا هرچند ممکن است زمان و زمین به واسطه صدورشان از منبع غیب الهی حَظّی از قداست داشته باشند؛ امّا آنچه مایه شرافت زمان است همانا متزمّن و آنچه مایه فخر مکان است همانا متمکّن است.

بر طبق این بیان جامع، میلاد ولی معصومی که کَوْن جامع و معادل قرآن مجید است، حقیقت او و نبوّت یا امامت او مستلزم شب قدر شدن خواهد بود. و برهمین اساس آنچه درباره حضرت صدیقه کبری، فاطمه زهرا (علیهاالسلام) و نیز درباره میلاد حضرت خاتم الاولیاء (عج) مبنی بر تطابق حقیقت آن ذوات مبارک با لیلة القدر یا معرفی میلاد آنان به عنوان شب قدر مطرح می‌گردد، از سنخ تمثیل است نه تعیین، همچنان که در دعای شب مبعث رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم سخن از جریان تجلی اعظم به میان می‌آید: اللّهمّ إنّی أسئلک بالتجلّی الأعظم فی هذه اللیلة من الشّهر المعظّم والمرسل المکرّم. [۱۴]

روایات معصومان (علیهم السلام) نیز گویای تبیین پیوند ناگسستنی قرآن و عترت‌اند و همسو با حدیث ثقلین، گواه جدایی ناپذیری این دو حقیقت و احکام آن‌ها از یکدیگرند. همین پیوستگی در مقام معرفت نیز جریان دارد. ائمّه (علیهم السلام) برای معرفی خود از قرآن کمک می‌گیرند و برای شناساندن قرآن از حقیقت خودشان سخن می‌گویند، زیرا هیچ یک را بی‌دیگری نمی‌توان شناخت.

از آنجا که حضرت خاتم الاوصیاء حجة بن الحسن المهدی (عج) عصاره فضائل

اهل بیت وحی (علیهم السلام) بلکه تمام انسان‌های کامل است، ظرف زمانی تجلّی او از مخزن غیب الهی در نشئه مُلک در میان سایر ایام مبارک و موالید حجج الهی (علیهم السلام) برجستگی خاص و ویژه‌ای یافته است که در پرتو آن همطراز لیالی قدر، بلکه شبی از شب‌های محتمل قدر به شمار می‌آید.

گویا در عصر ما که زمان ولایت آن آخرین ولی معصوم است، مقدرات عالم در مراتبی رقم می‌خورد که از شب میلاد آن حضرت در نیمه شعبان آغاز گردیده و در شب‌های ماه مبارک رمضان یکی پس از دیگری تثبیت می‌شود.

عید میلاد امام عصر (عج)

قرآن کریم بزرگداشت و گرامیداشت آیات خدا را از نشانه‌های تقوای قلوب و صفات متقیان می‌داند: «ومَن یُعَظِّم شَعئِرَ اللهِ فَاِنَّها مِن تَقوَی القُلوب» [۱۵] و وجود گرامی امام معصوم از برترین آیات، نشانه‌ها و شعائر آن ذوات قدسی الهی است و تکریم و بزرگداشت در ایام میلاد یا شهادت، مصداق تعظیم شعائر خدای سبحان است؛ اما در بزرگداشت ائمه هدایت به ویژه امام عصر (عج) کاری شایسته انجام است که در پرتو آن، کشور امام زمان (عج) تا ظهور حضرتش به قدر امکان از خطرها مصون بماند.

برخی از اعمال که در این اعیاد شریف صورت می‌پذیرد، مانند تهیه کیک‌های بزرگ، چراغانی‌های زیبا و شادباش گفتن، در برخی موارد کاملاً بی‌ارتباط به میلاد شریف عصاره هستی است، به گونه‌ای که در چین کمونیست، ژاپن یا سایر ممالک الحادی و در عیدهای موهوم و بی‌اساسی که هیچ بهره‌ای از حقیقت ندارند، این اعمال انجام می‌شود، در حالی که باید این جشن‌های بزرگ و ایام خجسته را به برنامه‌ها و اعمالی زینت داد که با مولود آن عید پیوند داشته باشند و چون از دستاوردهای ظهور حضرت بقیة الله الاعظم (عج) بلوغ عقول انسان‌ها و کشف گنجینه‌های فهم بشر است، در چنین روزهایی خجسته سزاست به اموری پرداخته شود که رشد و تکامل فهم و عقل انسان‌ها و منتظران آن حضرت را تأمین می‌کند. آنجا که تلاش برای فهم و رشد عقل صورت می‌گیرد، شایسته بزرگداشت عید میلاد حجة بن الحسن (علیه السلام) و جایگاه اهل انتظار است.

پاورقی: __________

[۱] – سوره قصص، آیه ۵.

[۲] – الغیبه، طوسی، ص۱۹۱؛ بحار الانوار، ج۳۶، ص۳۷۰.

[۳] – همان.

[۴] – ر. ک: الفتوحات المکیه، ج۳، ص۳۲۷؛ ن. ک: الیواقیت و الجواهر، ص۴۲۲.

[۵] – الفتوحات المکیه، ج۳، ص۳۲۷.

[۶] – الیواقیت و الجواهر، ص۴۲۲.

[۷] – الکافی، ج ۱، ص ۴۶۷؛ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۱۷۷.

[۸] – ر. ک: اقبال الاعمال، ص ۲۱۴.

[۹] – الامالی، طوسی، ص۲۹۷؛ وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۱۰۶.

[۱۰] – فضائل الأشهر الثلاثه؛ ص۶۱؛ بحار الانوار، ج ۹۴، ص ۸۶.

[۱۱] – الامالی، طوسی، ص ۲۹۷؛ مصباح المتهجد، ص۷۶۲؛ بحار الانوار، ج۹۴، ص۸۵.

[۱۲] – الامالی، طوسی، ص ۲۹۷.

[۱۳] – فضائل الأشهر الثلاثه، ص۶۲؛ بحار الانوار، ج۹۴، ص۸۹.

[۱۴] – البلد الامین، ص۱۸۳.

[۱۵] – سوره حج، آیه ۳۲.

_______

برگرفته از کتاب امام مهدی (عج) موجود موعود اثر ارزشمندحضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی (دام ظله)

گردآورنده: حجت الاسلام والمسلمین سعیدی اعلا، عضو دفتر تهران معظم له