کیسه‌ی گشاد رسانه ملی برای برنامه‌های مرتبط با کتاب؛
سوداگری صدا و سیما برای کتاب تمامی ندارد
اگر سرانه‌ی مطالعه برای جامعه اسلامی‌مان شرم‌آور است، یکی از متولیان این کوتاهی قطعاً صدا و سیماست / نگاه سوداگرانه به حوزه‌ی نشر در صدا و سیما، یک حرکت ضدفرهنگی است. تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان این رسانه بابت نگاه ناصحیح به حوزه کتاب باید مواخذه شوند.
مقوله‌ی حمایت از کتاب و کتابخوانی برخلاف شعارهای مسئولین صدا و سیما، در رسانه ملی مهجور واقع شده است. گفته می‌شود شبکه‌های تلویزیونی برای تولید برنامه‌های مرتبط با کتاب؛ دست‌کم در ایام نمایشگاه کتاب؛ هزینه‌های هنگفتی را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طلب می‌کنند. قادر باستانی(نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی) در گفتگو با ایلنا؛ در این‌باره گفت: رسالت ذاتی سازمان صدا و سیما، حمایت بی‌دریغ از رشد فرهنگی جامعه است و نماد این رشد فرهنگی، ارتقای حوزه کتاب و کتابخوانی به حساب می‌آید که صدا و سیما باید راسا در این حوزه هزینه کند، بنابراین انتظار طبیعی آن است که رسانه‌ی ملی بخش مهمی از امکانات خود را در اختیار حوزه‌ی کتاب بگذارد.
وی افزود: اگر سرانه‌ی مطالعه در ایران، برای جامعه اسلامی‌مان شرم‌آور است، یکی از متولیان این کوتاهی، قطعاً مسئولین صدا و سیما هستند که علیرغم تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب و سایر مسئولان نظام، هنوز نتوانسته‌اند کار درخور توجهی که نتیجه‌بخش باشد، انجام دهند. نگاه سوداگرانه به حوزه‌ی نشر توسط صدا و سیما به دلیل نگاه کاسب‌کارانه، یک حرکت ضدفرهنگی است و باید تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان شبکه‌های رادیویی و تلویزریونی، بابت این نگاه ناصحیح به حوزه‌ی کتاب مواخذه شوند.
این نویسنده خاطرنشان کرد: درست است که متولی حوزه‌ی کتاب در ساختار جمهوری اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اما مگر این وزارتخانه چقدر امکانات رسانه‌ای و چقدر بودجه برای این کار دارد؟ اگر واقعاً وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی سکاندار فرهنگ کشور است، پس چرا در رسانه‌ی ملی به عنوان بزرگترین و تاثیرگذارترین ابزار فرهنگی، هیچ اختیاری ندارد؟ مگر می‌شود یک وزارتخانه در مقابل نمایندگان ملت، برای کاستی‌های فرهنگی پاسخگو باشد، اما اختیاری در سازمان‌هایی چون صدا و سیما و تبلیغات اسلامی و ده‌ها سازمان و مرکز فرهنگی که از بیت‌المال ارتزاق می‌کنند، نداشته باشد؟ قطعاً این کار اصولی نیست و لازم است به نحوی اصلاح شود.
باستانی تاکید کرد: اگر صدا و سیما بابت تولید هر برنامه مرتبط با حوزه کتاب از وزارت ارشاد پول می‌گیرد و چنانچه گفته شده است، به علت عدم تامین کامل مالی برنامه‌ها، تعهدات صدا و سیما نیز ناقص اجرا می‌شوند، بیانگر نگاه سوداگرانه‌ای است که در چند سال اخیر دامن رسانه‌ی ملی را گرفته و حدّیقفی برای چنین نگاه غیرفرهنگی متصور نیست.
وی اضافه کرد: درحال حاضر صدا و سیما غیر از بودجه کلانی که از محل بودجه سالیانه کشور دریافت می‌کند، از محل عوارض واردات گیرنده‌های تلویزیونی وارداتی و همین‌طور عوارض دریافتی از هر خانوار در قبض برق و نیز از آنتن فروشی و پخش بی‌اندازه‌ی آگهی و رپرتاژ از رادیو و تلویزیون، درآمد بسیار هنگفتی پیدا می‌کند، ضمن اینکه هر سریال و برنامه دیگری با اسپانسرهای رنگارنگ تولید می‌شود. پس صدا و سیما چه چاه ویلی دارد که با این همه بودجه ریز و درشت، قادر به ایفای وظیفه‌ی ذاتی خود در تبلیغ کتاب و کتابخوانی و رشد فرهنگی جامعه نیست و باید وزارت ارشاد هزینه آن را پرداخت کند…
این کارشناس رسانه تصریح کرد: اگر رسانه‌ی ملی سازمانی پاسخگو بود، طبیعی است که حساب و کتاب هزینه خود را به‌طور شفاف برای جامعه و افکار عمومی بیان می‌کرد و این طور نبود که یک سازمان کاملا فرهنگی به یک بنگاه کاسبکار تبلیغاتی که فکری جز پول درآوردن ندارد؛ تبدیل شود. رسالت فرهنگی نظام جمهوری اسلامی همانطور که در قانون اساسی تاکید شده است، رشد فرهنگی آحاد جامعه است و در این مسیر سازمان‌های مرتبط باید به ملت پاسخگو باشند و نباید طوری باشد که خود را مستغنی از پاسخگویی در پیشگاه ملت بدانند.
وی با ذکر نمونه از برنامه‌های صدا و سیما که با بودجه کلان اما اهداف کوچک و بی‌مقدار جناحی تولید می‌شود؛ خاطرنشان کرد: رسانه‌ی ملی در هشت سال گذشته رویه‌ای را اتخاذ کرده است که با هیچیک از موازین قانونی و مقررات فرهنگی کشور و نوع تفکر مسئولان عالی نظام سازگار نیست. چهره‌هایی که به‌طور مرتب در انواع برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در رفت و آمد هستند؛ اغلب وابسته به تفکری هستند که در انتخابات مختلف مشخص شده‌اند و کمترین پایگاه اجتماعی را بین ملت دارند. افرادی هم در لیست سیاه برنامه‌ها قرار گرفته‌اند که در برخی موارد جزو عناصر اصلی فرهنگی انقلاب اسلامی هستند که متاسفانه با میل مسئولین سازمان صدا و سیما از ارتباط با مخاطبان صدا و سیما محروم شده‌اند و البته نخبگان جامعه که ظاهراً فقط بعد از مرگشان اجازه مطرح شدن در صدا و سیما را دارند.
این مدرس ارتباطات با بیان راهکارهای اصلاح امور تاکید کرد: ضربه‌هایی که فرهنگ کشور از ناحیه‌ی رسانه‌ی ملی متحمل شده است، کم نیست اما امیدواریم در دوره‌ی جدید چنین مشکلاتی کمتر شود و راه برای انجام وظایف فرهنگی صدا و سیما هموار بشود. دو هفته دیگر زمان مدیریت ده ساله آقای ضرغامی در رسانه‌ی ملی به پایان می‌رسد و نفر جدیدی برای سکانداری این سازمان مهم و استراتژیک معرفی می‌شود. من امیدوارم مدیر جدید سازمان به دغدغه اهالی فرهنگ توجه داشته باشد و خصوصاً بحثکتاب را به شکل جدی و نه نمایشی جزو برنامه‌های اصلی خود قرار دهد.
وی افزود: به نظر من؛ اگر مجلس بتواند بحثیکپارچه‌سازی در حوزه‌ی فرهنگ را پیش ببرد و طوری باشد که سازمان‌های درگیر در موضوع فرهنگ در قبال عملکرد خود به ملت پاسخگو باشند و امور فرهنگی کشور با مدیریت عناصر فرهنگی و نه عناصر سیاسی و جناحی اداره شود، می‌توانیم امیدوار باشیم که در یک افق ده ساله؛ بخشی از این کم‌کاری‌ها و بی‌توجهی‌ها جبران شود.
باستانی گفت: نباید از نظر دور بداریم که هدف اصلی انقلاب اسلامی؛ فرهنگی است و دیگر بعداز ۳۴ سال نمی‌توانیم بهانه‌ای داشته باشیم که چرا نسل انقلاب با فرهنگ انقلاب چندان سازگاری نشان نمی‌دهد. اگر کم‌کاری‌ها حبران شود و یک نگاه ملی مبتنی بر آموزه‌های اصیل انقلاب اسلامی در بخش فرهنگ حاکم شود، می‌توانیم به آینده امیدوارتر باشیم و بدیهی است که سهم صداو سیما در این زمینه برجسته است و دیگر بخش‌های فرهنگی تحت‌الشعاع این نقش مهم هستند.
وی در پایان از مسئولان صدا و سیما خواست با حوزه‌ی کتاب مانند بخش صنعت و اقتصاد برخورد نکنند و برنامه‌سازی و تبلیغ آن را وظیفه‌ی ذاتی خودشان بدانند و از هیچ امکانی برای مطرح کردن کتاب و جریان‌سازی فرهنگی برای این بخش دریغ نکنند. با اهالی فرنگ مهربانی کنند و نتیجه‌ی این مهرورزی را در رشد فرهنگی کشور و انس مردم با کتاب شاهد باشند.
