سرسنگی: باید تئاتر را یک سال تعطیل کنیم

ایلنا: مجید سرسنگی اعتقاد دارد به دلیل مشکلات ریشه‌ای در مرکزهنرهای نمایشی چیزی جز بدنامی برای مدیر به جا نمی‌ماند و به همین دلیل است که افراد با آگاهی از اینکه نمی‌توانند کاری از پیش ببرند پذیرش این مسئولیت را قبول نمی‌کنند.

به گزارش خبرنگار ایلنا، مدیرعامل خانه هنرمندان روز گذشته یکشنبه(۱۹ آبان ماه) در حاشیه برگزاری جلسه‌ای برای تشریح برنامه‌های ماه محرم مجموعه زیر نظر خود به سؤالی مبنی بر دلایل عدم پذیرش مدیریت مرکز هنرهای نمایشی توسط گزینه‌های این پست پاسخ داد.

سرسنگی در پاسخ به این سؤال که چرا به‌رغم تلاش‌های علی مرادخانی، معاون هنری وزیر ارشاد هیچ کس حاضر به پذیرش این پست نیست، گفت: باتوجه به مشکلات ساختاری که مرکز هنرهای نمایشی دارد این طبیعی است که هیچ فردی علاقه نداشته باشد تا مدیریت مرکز هنرهای نمایشی را قبول کند. چراکه تجربه نشان داده این منصب چیزی جز بدنامی برای افرادی که تا امروز مسئولیت مرکز را برعهده گرفتند به جا نمی‌گذارد. شاید یکی از دلایلی که موجب می‌شود افراد این پست را قبول نکنند آگاهی از همین مشکلات ساختاری و این نکته باشد که احساس می‌کنند نمی‌توانند مشکلی را برطرف کرده و کاری را پیش ببرند.

وی با تأکید بر اینکه مرکز هنرهای نمایشی به صورت خاص در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت عام از مشکلات ساختاری رنج می‌برند و نیاز به جراحی دارند، ادامه داد: بارها گفته‌ام تا وقتی این مسائل حل نشود هیچ کس نمی‌تواند کاری کند و مرکز هنرهای نمایشی همواره در موضع ضعف و بدهکاری به هنرمندان قرار خواهد داشت.

این مدرس تئاتر با اشاره به گذشت چند ماه از آغاز به کار دولت جدید و مشخص نشدن مدیریت سه حوزه موسیقی، تجسمی و هنرهای نمایشی بیان کرد: بخشی از بلاتکلیفی این سه حوزه متوجه ایرادهای ساختاری است که موجب می‌شود هر فردی به عنوان معاون هنری نتواند این کشتی طوفان‌زده را به ساحل امن هدایت کند. من در دیداری که با آقای مرادخانی داشتم به این نکته اشاره کردم که حوزه فرهنگ در کشور ما نیازمند به یک جراحی است و کار با قرص و داروی مسکن حل نمی‌شود.

وی ادامه داد: البته که همه باید این درد را تحمل کنند چون گاهی برای رسیدن به شرایط مطلوب ناچار هستیم عملی دردآور انجام دهیم. مانند بدست آوردن محصول که بدون حفر چاله در زمین و شخم زدن آن برای پاشیدن بذر امکان‌پذیر نیست.

سرسنگی تصریح کرد: تا چه زمان قرار است با برگزاری جشنواره‌های مختلف در حوزه تئاتر و ارائه آمار خود را سرگرم کنیم. در طول ۲۰ سالی که سمت‌های مختلف مدیریتی را تجربه کرده‌ام حتی یک مرتبه سابقه نداشت که مسئول فرهنگی همه چیز را متوقف کند تا امکان تفکر و تأمل در مورد آنچه واقعاً نیاز داریم پدید آید.

وی با بیان اینکه در حوزه مدیریتی به شدت دچار عمل‌زدگی هستیم، اظهار داشت: حجم فعالیت‌های مدیران برای سر زدن به استان‌های مختلف و سخنرانی در مراسم گوناگون به اندازه‌ای زیاد است که مدیر فرصت نمی‌کند تا برنامه‌های موردنظر خود را پیش ببرد.

این مدیر با بیان اینکه امروز در کشور دچار وارونگی فرهنگی شده‌ایم، اضافه کرد: تمام آنچه طی سال‌های دهه ابتدایی انقلاب در حوزه انقلاب و دفاع مقدس به عنوان ارزش محسوب می‌شد امروز دیگر مطرح نیست و اگر قرار باشد واقع‌بینانه به امور نگاه کنیم باید بگوییم در حوزه‌های مختلف فرهنگی کم‌کاری کرده‌ایم.

مدیرعامل خانه هنرمندان در همین رابطه به فعالیت‌های سازمان صدا و سیما اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه سازمان صدا و سیما طی ۳۵ سال گذشته تمام امکانات بصری و شنیداری کشور را در اختیار داشته اما شاهد هستیم همچنان پربینده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در خارج از کشور تولید می‌شود و مردم را به خود جلب می‌کند.

وی با بیان اینکه نباید از کارهای خوب صورت گرفته نیز غافل شد، اظهار داشت: آنچه مطرح می‌کنم با درنظر گرفتن تمام کارهای خوب صورت گرفته است اما برایند همه آنچه اتفاق افتاده اهمیت دارد. مبنای آنچه در حزوه فرهنگ شاهد هستیم هم در قبول نکردن اشتباهات و اندیشه نکردن به مباحثریشه‌ای و زیربنایی است. با این رویکرد باید سؤال کنیم آیندگان کشور ما میراث‌دار چه چیز خواهند بود؟ شما امروز به هر سو که می‌نگرید نارضایتی وجود دارد، یعنی هم هنرمند ناراضی است، هم مدیر و هم مخاطب از آثار ابراز ناراضایتی می‌کنند. این نکته نشان می‌دهد یک جای کار ایراد دارد و این ماشین در نقطه‌ای نیازمند تعمیر اساسی است.

سرسنگی عادت‌های غلط همچون پرداخت پول و حمایت از گروه‌های نمایشی را یکی دیگر از مشکلات پیش روی مدیریت مرکز هنرهای نمایشی دانست و گفت: متأسفانه هیچگاه گروه‌های نمایشی و هنرمندان را به اینکه چطور می‌توانند روی پای خود بایستند آموزش ندادیم و سیستمی گلخانه‌ای بنا کردیم تا در ازای دریافت پول اثر هنری خلق شود. به همین دلیل شاهد هستیم با وزیدن نسیمی همچون کاهش بودجه جریان فرهنگی و خلق اثر هنری دچار مخاطره می‌شود.

وی افزود: متأسفانه به گروه‌های تئاتر آموزش ندادیم چگونه می‌توانند روی پای خود بایستند و کمپانی خود را داشته باشند که از آن طریق منابع مالی مورد نیاز گروه تامین شود. به نظر من؛ بودجه تئاتر باید بر روی افرادی سرمایه‌گذاری شود که آینده هنری کشور به دست آنها رقم می‌خورد و امید است در آینده به عنوان وزنه‌ای هنری مطرح می‌شوند. طی ۲۰ سال گذشته که در منصب‌های مختلف مدیریتی فعالیت داشتم افراد زیادی را شاهد بودم که بودجه‌های کلان دولتی دریافت کردند و امروز هیچ اطلاعی از آنها در دست نیست.

این مدیر ضمن اشاره به اینکه طی ۴۰ سال گذشته با تئاتر عجین بوده؛ گفت: خانه هنرمندان و ایرانشهر هیچ وظیفه‌ای برای تولید فیلم تئاتر و راه‌اندازی مدرسه تئاتر ندارد. اما این کارها محض نمونه و برای ارائه راهکار غیرمستقیم به مسئولان اجرا می‌شود تا بدانیم شیوه‌های مختلفی برای شناسایی نیروهای مستعد که مستحق دریافت کمک هزینه و بودجه هستند وجود دارد.

وی ادامه داد: پیام مدرسه تئاتر ایرانشهر این است که اگر نسل تئاتری واقعی می‌خواهیم باید از سنین پایه بر روی کودکان برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنیم. فردی تئاتری می‌شود که از بچگی جوهر خود را نشان داده باشد و پول‌ها را باید بر روی افرادی سرمایه‌گذاری کنیم که بتوانند پرچم تئاتر را چه در داخل و چه بسا در خارج از کشور به احتزاز در بیاورد.

سرسنگی با طرح این پرسش که چرا نتوانستیم نمایش‌نامه‌نویسانی تربیت کنیم که آثار آن‌ها در جهان ترجمه و اجرا شود، اضافه کرد: چرا در تمام آنچه نمایش‌های خوب نامیده می‌شوند بخشی از تقلید آثار خلق شده در کشورهای دیگر وجود دارد. از نظر من روش‌مندی تئاتر در کشور ما هیچ تفاوتی با دوره قاجار ندارد و در حال حاضر همان کاری را انجام می‌دهیم که در دوران قاجار با تبدیل درام‌های خارجی به فارسی انجام می‌شد.

وی اظهار داشت: کافی است جریان پیشرفت هنرهای نمایشی سنتی کشورهای مشرق زمین همچون کاتاکالی در هند، کابوکی در ژاپن و اپرای پکن در چین را با نمایش‌های آیینی سنتی ایران مقایسه کنید تا ببینید به نسبت نمایش‌های آیینی و سنتی ما همچون سیاه‌بازی و تعزیه چه پیشرفتی کرده‌اند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به تأسیس وزارت تئاتر در یکی از کشورهای بسیار کوچک آسیای شرقی گفت: چرا برای سیاه‌بازی و تعزیه دانشگاه تأسیس نمی‌کنیم. امروز باید ببینیم کشورهای اندونزی، مالزی، جاوه و بالی چه فعالیت‌هایی در زمینه تئاتر انجام می‌دهند. مثال دیگری در این رابطه شهر کوچکی در کشور چین است که مدرسه‌ای به آموزش کودکان از سن ۵ سالگی می‌پردازد و پس از هفت سال هنرمندانی را تربیت می‌کند که در ۱۲ سالگی آماده روی صحنه رفتن در اپرای پکن را دارا هستند.

وی تصریح کرد: طی دو دهه گذشته کدام مدیر آمد که بگوید من یک انستیتو می‌سازم تا در آن بر روی تئاتر تحقیق صورت بگیرد و برای آنچه مورد نیاز است برنامه‌ریزی شود. کدام مدیر آمد که بگوید من یک سال تئاتر ایران را تعطیل می‌کنم تا با همراهی کارشناسان نسبت به اینکه چه می‌خواهیم اندیشه کنیم؟ منظور از تعطیلی یکساله کنار گذاشتن برگزاری جشنواره‌های رنگارنگ و بی‌حاصل است نه اینکه هیچ نمایشی روی صحنه نرود. طی این یکسال هر گروهی که آمادگی داشته باشد می‌تواند نمایش خود را برای علاقمندان روی صحنه ببرد.

سرسنگی ضمن بیان اینکه باید ببینیم آیا جامعه تئاتر ایران ظرفیت پذیرش چنین تصمیم بنیادینی را خواهد داشت، اضافه کرد: این همه بحثآموزش تئاتر در شهرستان‌ها مطرح شد و مدرسانی به استان‌های مختلف کشور فرستاده شدند، شما تحقیق کنید و ببینید که برایند این آموزش‌ها چه بود و آیا واقعاً آموزشی اتفاق افتاد؟ امروزه در کشور ما از شیر مرغ تا جان آدمیزاد پایانامه دانشگاهی تئاتر تولید می‌شود، اما کدام یک از این آثار به درد تئاتر کشور می‌خورد. در شرایطی که هیچ مرجع قابل ترجمه‌ای به جز یکی دو مورد که مربوط به سال‌ها قبل است درخصوص تئاتر ایران نوشته نشده؛ کتاب‌هایی در حوزه تئاتر بلغارستان منتشر می‌کنیم که نشان می‌دهد سیاست درستی در هیچ زمینه‌ای نداریم. چون تئاتر یک مدل واحد است و تمام مراحل آن باید هماهنگ با یکدیگر عمل کنند.

مدیر تماشاخانه ایرانشهر ضمن پاسخ به افرادی که انتظار دارند سالن‌های نمایش ایرانشهر به آنها اختصاص پیدا کند، گفت: علاقه حقیقی من این است که پنج کارگردان بااستعداد پیدا کنم تا سالن‌های ایرانشهر برای تمام سال در اختیار آنها قرار بگیرد. من قرار نیست پاسخگوی تمام ایران باشم و تنها به کارگردان‌هایی علاقمندم که استعداد و توانایی حرفه‌ای خود را نشان داده‌اند نه افرادی که یک شبه خواب‌نما شده‌اند، کارگردان نمایش هستند.

مدیرعامل خانه هنرمندان در پایان با اعلام خبر برگزاری جشنواره " فصل جوان " در سال آینده اظهار داشت: بنا داریم تا در سال آینده فرصتی چهال روزه را به ۵-۶ نفر کارگردان جوان با استعداد اختصاص دهیم که یک نفر از میان افراد پذیرفته می‌شود و امکانات سالن ایرانشهر در اختیار این فرد قرار خواهد گرفت که قطعا استحقاق دارد، ‌ آنکه می‌گوید چرا این امکانات در اختیار من قرار نمی‌گیرد باید بداند چون توانا نیست.