انواع ورق فلزی که پایه تولیدشان از فولاد است
با وجود این که فولاد از هزاران سال قبل مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما ساخت ورق از آن پیشینه زیادی ندارد. به عبارت دیگر، تولید فولاد تا اواسط قرن نوزدهم و ابداع فرایند بسمر، بسیار گران و ناکارآمد بود. از این رو تنها برای تولید محصولات خاص مانند ابزار آلات جنگی در دوران باستان و قطعات ماشین ها و کارخانه ها در قرون معاصر از آن استفاده می‌شد. ولی با ابداع فرایند مذکور، تولید محصولات فولادی به صرفه بوده و از این ماده برای ساخت انواع مقاطع به ویژه پلیت‌ها و صفحات فولادی استفاده می‌شود. ورق های فولادی از کاربرد فراوانی برخوردار بوده و به صورت مستقیم و غیر مستقیم در صنعت ساختمان سازی، تولید ماشین آلات و بخش های ساختاری به کار گرفته می‌شوند.
ورق فولادی چیست؟
از جمله متداول ترین محصولاتی که از فولاد ساخته می‌شود، می‌توان به شیت ها و صفحات فولادی اشاره نمود. این مقاطع دارای عرضی مشخص و ثابتی بوده و بسته به فرایند تولید، طول آن‌ها متغییر است. به طور کلی، پلیت ها پس از تولید با دو شکل رول یا شیت بسته بندی و روانه بازار می‌شوند. صفحاتی که به صورت رول بسته بندی می‌شوند داری طول نامحدودی هستند. اما ورق های برش خورده یا شیت با توجه به تجهیزات کارخانه سازنده و سفارشات مشتری، در طول مشخصی برش داده می‌شوند. علاوه بر ابعاد، پلیت های فولادی از نظر آلیاژ و ضخامت هم دارای تنوع بالایی بوده و قیمت متفاوتی دارند.
انواع ورق هایی که پایه تولید فولادی دارند
در حال حاضر، شیت های فولادی با تنوع فراوانی تولید گردیده و هر مورد از ویژگی ها و خاصیت های منحصر به فردی برخوردارند. اما در کنار فولاد، از فلزات و آلیاژهای دیگری هم برای تولید پلیت استفاده می‌شود که آلومینیوم و استیل مشهورترین آن ها هستند. در عین حال، ورق هایی که پایه فولادی دارند به دلیل استحکام مناسب و قیمت ارزان تر، از کاربرد بیش تری برخوردارند. البته این پلیت ها هم خود در چندین نوع مختلف تولید می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی ها، کارایی و قیمت متفاوتی هستند. تعدادی از متداول ترین صفحاتی که پایه تولیدشان از فولاد است، در ادامه معرفی شده است.
ورق سیاه
با یک بررسی ساده می‌توان به این نتیجه رسید که ورق های نورد گردم پرکاربردترین صفحات فولادی محسوب می‌شوند. این صفحات از ورود ماده اولیه فولادی به صورت شمش یا تختال به کوره های با دمای بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد و تحت فشار غلتک های خط نورد تولید می‌شوند. در نتیجه به دلیل فشار و حرارت زیادی که در خط نورد تحمل می‌کنند، سطحی مات و کدر دارند. و همین خاطر، نام ورق سیاه را به آن داده اند. این صفحات هم به صورت مستقیم کاربرد داشته و هم جهت تولید سایر انواع مقاطع و پلیت های فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاربردهای ورق سیاه
بیشترین کارایی صفحات سیاه فولادی، در ساختمان سازی و صنعت سازندگی است. امکان استفاده از این پلیت ها هم به شکل مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم و تولید تجهیزات ثانویه وجود دارد. با این حال، در ساختمان سازی اغلب ابتدا از این صفحات برای تولید برخی مقاطع فولادی استفاده شده و سپس آن ها را در بخش های مختلف سازه به کار می‌گیرند. به طور کلی، رایج ترین کاربردهای ورق سیاه شامل موارد زیر است.
- تولید مصالح ساختمانی فلزی نظیر تیرآهن، نبشی و ناودانی
- به کارگیری در صنعیت کشتی سازی
- ساخت بخش هایی از بدنه و استحکامات اتوموبیل ها
- تولید انواع لوله و پروفیل
- ساخت انواع تانکرها و مخازن
ورق گالوانیزه
این پلیت ها از دیگر نمونه های پرکاربردی هستند که دارای پایه فولادی می‌باشند. خوردگی و زنگ زدگی دو مورد از مهم ترین عوامل آسیب زا به صفحات فولادی محسوب می‌شوند که راه های مختلفی برای محافظت از ورق در برابر آن ها وجود دارد. گالوانیزه سازی از جمله بهترین و به صرفه ترین روش ها است که مقاوت ورق فولادی را نسبت به خوردگی و زنگ زدن تا چندین برابر افزایش می‌دهد. جهت این امر، پلیت های فولادی ساده را با لایه ای از فلز روی پوشش می‌دهند. قابلیت ترمیم آسان و قیمت پایین مزیت های اصلی این پلیت های پایه فولادی به شمار می‌آیند.
کاربردها
شیت های گالوانیزه نسبت به سایر پلیت های فولادی دارای کاربردهای عمومی بیشتر هستند. به همین خاطر، شناخت کلی بیشتری هم نسبت به آن ها وجود دارد. با توجه به استحکام مناسب و مقاوت بالای این صفحات در برابر خوردگی و زنگ زدن، عمدتا در چنین مصارفی هم به کار گرفته می‌شوند. برخی از مهمترین موارد استفاده ورق های گالوانیزه، عبارتند از:
- ساخت انواع تانکرها و مخازن نگهداری آب
- به کارگیری جهت تولید کابینت های آشپزخانه
- استفاده در ساخت سقف سوله ها
- تولید رابیتزهای ساختمانی
- تولید لوله های انتقال آب
- صنایع خودروسازی
شیت و پلیت رنگی
پلیت های رنگی از اعمال چند فرایند ساده بر روی شیت های گالوانیزه ایجاد می‌شوند. از این رو تقریبا تمامی خاصیت ها و ویژگی های صفحات گالوانیزه در این موارد هم وجود دارد. در واقع، شیت های رنگی از رنگ آمیزی نمونه های گالوانیزه به دست می‌آیند تا از شکل ظاهری زیباتر و جذاب تری برخوردار باشند. فرایند رنگ آمیزی این صفحات پایه فولادی برخلاف تصور عموم، غالبا از طریق فرایندهای الکترواستاتیک انجام می‌گیرد. جهت این امر، ابتدا سطح ورق گالوانیزه به صورت کامل پاک سازی شده و سپس رنگ آمیزی انجام خواهد گرفت.
کاربردهای ورق رنگی
از این پلیت ها بیشتر در جاهایی استفاده می‌شود که شکل ظاهری از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در عین حال، مقاوت در برابر زنگ زدن و خوردگی هم مهم باشد. برخی از کاربردهای رایج شیت های رنگی به شرح ذیل می‌باشند:
- به کارگیری در نمای داخلی و خارجی ساختمان ها
- استفاده در تولید لوازم خانگی
- ساخت بخش هایی از اتومبیل
ورق اسیدشویی
این صفحات همان پلیت های تولید شده در فرایند نورد گرم هستند که با اسید شست و شو می‌شوند. با توجه به این که شیت های نورد گرم در خط تولید حرارت و فشار زیادی را تحمل می‌کنند، دارای سطحی مات هستند. از طرف دیگر در پایان فرایند تولید ورق های سیاه، از آب برای خنک سازی شان استفاده می‌شود. این موضوع خود باعث تشکیل اکسید آهن بر سطح این پلیت ها شده و شکل ظاهری شان را نامناسب تر می‌کند. بنابراین این صفحات را با اسید شست و شو می‌دهند تا ناخالصی های موجود به صورت کامل برطرف شوند. همچنین برش کاری هایی که طی این فرایند انجام می‌گیرد، منجر به از بین رفتن ناهمواری های صفحات خواهد شد.
کاربردها
- به کارگیری در تولید رینگ و شاسی خودروها
- استفاده در صنعت کشتی سازی
- تولید لوله های انتقال نفت و گاز
قیمت ورق های مذکور چگونه است؟
هر یک از صفحات فلزی که در بالا بیان شد، بسته به پروسه‌ای که برای تولیدشان صرف می‌شود، قیمت خاص خود را دارند. قیمت ورق سیاه، آن هم گرید St37 پایین تر از سایر ورق های فولادی است که معرفی شدند. محصولات گالوانیزه و رنگی به دلیل فرایند گالوانیزاسیون و رنگ مورد استفاده، قیمت بالاتر دارند. انواع اسید شویی نیز به دلیل پروسۀ جداگانه برای شستشو با اسید نیز قیمتی بالاتر از ورق سیاه دارند اما نسبت به گالوانیزه و رنگی ارزان تر هستند.
