تکثیر یک اثر، تنها باید از سوی پدیدآورنده صورت بگیرد

ایلنا: مدیرمسئول انتشارات خرسندی در بخش نخست نشست «مالکیت حقوقی معنوی و مادی کتاب و نشر» که صبح روز سه شنبه مورخ 17 اردیبهشت در سالن کارنامه نشر بیست و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد، گفت: تکثیر کردن یک اثر مانند: کتاب، نقاشی، مجسمه، عکس، فیلم و... تنها از سوی خود پدیدآورنده اثر یا با اجازه وی باید صورت پذیرد.

به گزارش ایلنا، هادی طالع خرسند به سابقه قانون مالکیت معنوی اشاره کرد و گفت: فلاسفه یونان، سقراط، افلاطون و سیسرون دخل و تصرف یا نسخه برداری غیرمجاز از آثار خود را توسط دیگران محکوم نمودند. پس از اختراع چاپ و صنعت آن، ناشران و پدیدآورندگان در مقابل کپی برداری و فروش آثار بدون مجوز، نیاز به حمایت قانونی پیدا کردند زیرا اخلاق ایجاب می‌کرد که نباید اثر دیگری را سرقت کنند.

وی افزود: در قرن 17 و 18 در حقوق نوشته فرانسه و حقوق مشترک انگلستان کپی رایت به عنوان حق مالکیت یا امتیاز بین فروشندگان کتاب و حقوق دانان مورد بحث قرار گرفت که به موجب آن پدیدآورنده نمی‌توانست حق مالکیت دائمی نسبت به اثر خود داشته باشد، ولی در مدت زمان محدود مورد حمایت قانونی قرار می‌گرفت. کشورهای حقوق نوشته گرچه کپی رایت را واجد خصایص مالکیت می‌دانستند ولی به آن طرز تفکر فلسفی داده و معتقد بودند که اثر بیان کننده شخصیت او نیز می‌باشد و حق طبیعی پدیدآورنده است که از نظر معنوی و بهره برداری اقتصادی مورد حمایت قرار گیرد.

خرسند با توجه به سابقه مالکیت معنوی در ایران اظهار کرد: در ایران پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری از دوران باستان مورد احترام بوده و آثار مزبور مقدس ترین نوع مالکیت شناخته می‌شده است. قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان که بر اثر تلاش حقوقدانان ایران و با اقتباس از حقوق فرانسه تهیه شده در 11 دی ماه 1348 تصویب شد که به موجب آن حقوق مادی و معنوی پدیدآورنده مورد حمایت قانونی قرار گرفته است.

به گفته این کارشناس حقوقی امروز ضوابط کپی رایت جنبه جهانی پیدا کرده و کشورها با هماهنگی قوانین خود علاوه بر الحاق به کنوانسیون ها و موافقت‌نامه‌های مختلف با سایر کشورها نیز مبادرت به تنظیم معاهدات دو جانبه منطقه‌ای و بین‌المللی نموده‌اند. بنابر این ماهیت قانون کپی رایت بیشتر متوجه مسائلی از قبیل تقلید، کپی‌برداری، جعل و یا حقوق انتشار و نمایش اثر هنری یا ادبی است که به اصالت و صحت اثر مربوط می‌شود.

خرسند اجرایی شدن حقوق مالکیت فکری را در کشور ضروری دانست و گفت: حقوق حاکم بر پدیدآورندگان آثار هنری از مصادیق بارز حقوق مالکیت فکری است و حمایت از نوآوری و ابتکار پدیدآورندگان مذکور را به عنوان یک هدف مورد توجه قرار می‌دهد. طبق اصل 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر «هرکس حق دارد از حمایت مادی و معنوی آثار فرهنگی، هنری و علمی خویش بهره‌مند گردد.»

وی در ادامه به بررسی ریشه‌ای واژه کپی رایت پرداخت و گفت: واژه «کپی رایت» ناظر به مهمترین فعلی است که در مورد آثار ادبی و هنری صورت می‌پذیرد یعنی تکثیر کردن یک اثر مانند: کتاب، نقاشی، مجسمه، عکس، فیلم و... که تنها از سوی خود پدیدآورنده اثر یا با اجازه وی باید صورت پذیرد و واژه «حق مؤلف» اشاره به شخصی دارد که آفریننده اثر ادبی و هنری است و شخص، مالک دستاورد و ثمره فکر خود است. به طور کلی هرگونه استفاده غیر قانونی از آثار تحت حمایت کپی رایت منجر به نقض کپی رایت می‌شود.