تصویب قانون جامع خدمات معلمی

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در اظهارنظر کارشناسی خود درباره «طرح نظام رتبه‌بندی معلمان» پیشنهاد داد تا به‌ جای ماده واحده، قانونی با عنوان «قانون جامع خدمات معلمی» برای رتبه‌بندی معلمان با سایر نظام‌ها تشکیل شود.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، این مرکز در اظهارنظر کارشناسی خود درباره «طرح نظام رتبه بندی معلمان» اعلام کرد: با توجه به اهمیت، حساسیت و پیچیدگی فرآیند آموزش و پرورش باید توجه ویژه‌ای به عنصر کلیدی آن یعنی معلمان داشت. در سال‌های گذشته اقدامات قانونی گوناگونی برای جذب و نگهداشت، افزایش انگیزه و تحقق نظام عدالت در پرداخت‌های معلمان انجام گرفته است، اما با وجود حرکت رو به جلو در این زمینه‌ها و نیز وجود تکالیف متعدد و متنوع در اسناد بالادستی مصوب، هنوز در این زمینه چالش‌هایی وجود دارد.

طرح نظام رتبه‌بندی معلمان در جهت تحقق اهداف و تکالیف قانونی در اسناد بالادستی و پاسخگویی به انتظارات به حق معلمان و ارتقای انگیزه آنها، تضمین کیفیت و رقابتی کردن فعالیت‌ها تدوین و تقدیم مجلس شده است.

طبق این طرح، دولت مکلف است در یک دوره یک‌ساله توسط وزارت آموزش و پرورش نظام رتبه‌بندی معلمان را به‌گونه‌ای طراحی و تدوین کند که صدور گواهی صلاحیت حرفه‌ای هر معلم متناسب با عناوین رتبه‌های کسب شده و نظام پرداخت‌ها در طول خدمت وی بر اساس نظام رتبه‌بندی معلمان استوار شود.

* مواد قانونی مرتبط

1. بند «3» سیاست‌های کلی ابلاغی ازسوی مقام معظم رهبری در خصوص ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش و بند‌های فرعی 1 تا 7 آن به‌ ویژه بندهای «3-2»، «3-3» و «7-3» و نیز بند «13».

2. بند «8» ماده (143) قانون برنامه سوم و بندهای «هـ»، «و» و «ح» ماده (52) قانون برنامه چهارم و بند «8» ماده (19) قانون برنامه پنجم توسعه کشور.

3. ماده (53) و تبصره «3» این ماده، ماده (62)، تبصره «1» ماده (65) و ماده (81) قانون خدمات کشوری.

4. بندهای «11» و «8» اقدامات ملی راهبردهای کلان شماره‌های 1 و 5 و نیز بند «4» از راهبردهای ملی راهبرد کلان شماره 5 و بند‌های «30»، «31» و «44» از راهبردهای ملی از راهبرد کلان شماره 6 نقشه جامع علمی کشور.

5. راهکار‌های 1/10 و 2/10 و 3/10 و 2/11 و 3/11 و 4/11 و 1/12 و 2/12 و 3/12 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.

* نقاط قوت طرح

1. ایجاد حساسیت و کمک به ارتقای مقام و منزلت معلم در جامعه.

2. کمک به ساماندهی و تغییر ساختار منابع انسانی و بهبود کیفیت نظام آموزشی.

3. ایجاد محیط رقابتی برای افزایش میزان توانایی، صلاحیت‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای و تخصصی معلمان.

4. ایجاد و بسترسازی مسیر شغلی معلمان و افزایش انگیزه آنها.

5. کاهش فاصله بین دریافتی‌های معلمان با مشاغل مشابه و بهبود سطح معیشت معلمان.

6. الزام وزارت آموزش و پرورش به تدوین نظام نظارت، سنجش و ارزیابی عملکرد معلمان.

7. اجرایی شدن بحث آموزش، بهسازی و نگه‌داشت و به‌کارگیری منابع انسانی در آموزش و پرورش.

* نقاط ضعف طرح

1. تعارض با اصل هفتاد و چهارم قانون اساسی. (توضیح اینکه سازوکاری که برای تصویب نظام‌نامه مذکور پیش‌بینی شده بدین‌ صورت است که پس از تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش برای تصویب نهایی به مجلس فرستاده شود، چنین روندی خلاف قانون اساسی است، چراکه به‌ موجب اصل هفتاد و چهارم قانون اساسی لوایح دولت پس از تصویب هیئت‌وزیران تقدیم مجلس می‌شد، بنابراین شورای عالی آموزش و پرورش صلاحیت ارائه طرح یا لایحه به مجلس را ندارد و در صورت نیاز ‌باید این امر از طریق هیئت‌وزیران صورت بگیرد.)

2. ماهیت نظام‌نامه اشاره شده در طرح اجرایی است و نیازی به تصویب نظام‌نامه مذکور توسط مجلس نیست و صرف تصویب آن توسط هیئت وزیران کفایت می‌کند.

3. احتمال مغایرت با اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی به‌دلیل مشخص نکردن منابع مالی، توضیح آنکه به‌موجب ماده واحده پیشنهادی، دولت براساس یکسری موارد مکلف به طراحی، تدوین و اجرای نظام رتبه‌بندی مزبور شده است که بدون شک چنین امری در بردارنده هزینه است، در حالی که طرح پیشنهادی طریق تأمین هزینه جدید را مشخص نکرده است.

4. این طرح فقط شامل معلمان شده است، در حالی که اثربخشی و کارآیی مدرسه به همه عوامل مدرسه بر می‌شود و جایگاه مدیر، معاون، مشاور، مربی امور تربیتی و... مشخص نیست.

5. احتمال کاهش کارهای گروهی به ‌دلیل رقابت‌های فردی در مدارس.

6. برجسته شدن پاداش‌های بیرونی بر پاداش‌های درونی.

7. اطلاق نظام پرداخت معلمان براساس نظام رتبه‌بندی مقرر در طرح پیشنهادی، از این جهت که مشخص نیست آیا پرداخت مزبور در سطح قوانین موجود است یا خیر واجد ابهام هست.

* نتیجه‌گیری و پیشنهادها

ضمن تأیید ضرورت موضوع باید توجه کرد که رتبه‌بندی معلمان با سایر نظام‌های مرتبط مثل تجزیه و تحلیل شغل، برنامه‌ریزی نیروی انسانی، آموزش و توسعه معلمان، ارزیابی عملکرد، نظام حقوق و دستمزد و پاداش و... معنا پیدا می‌کند و همه این نظام‌ها ‌باید به ‌صورت یک سیستم جامع مورد توجه قرار گیرند، بنابراین پیشنهاد می‌شود به‌ جای ماده واحده، قانونی با عنوان «قانون جامع خدمات معلمی» که توأمان به این نظام‌ها توجه کند و حرفه مقدس معلمی را به‌ صورت ویژه از جذب تا بازنشستگی در نظر بگیرد توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شود تا نظام رتبه‌بندی که به ارزیابی درست و پشتوانه مالی نیاز دارد در اجرا با مشکل مواجه نشود.