پهلوانی به زور بازو نیست:
مرشد قاسمی: کشکول گدائی باید از سربند زورخانهها جمع شود
یاد پهلوانان هرگز نمیمیرد/نگذاریم مرام پهلوانی بمیرد/پهلوان واقعی كسی است دست به خیر باشد/هدف ورزشکار زورخانه ترویج منش و مرام پهلوانی است.
قهرمانی در میان ایرانیان از گذشته همراه با فرهنگ و منش خاصی بوده که امروزه ما از آن به نام آیین پهلوانی و جوانمردی داشته است.
به گزارش ایلنا، امروزه نیز هنوز در رشته های مختلف ورزشی نشانه هایی از فرهنگ پهلوانی ورزشکاران ایران زمین را که بجا مانده از تاریخ کهن سرزمین مان است را شاهدیم. آنجا که قهرمان کشتی گیر به هنگام ورود به تشک کشتی، وزنه بردار هنگام برداشتن سنگین ترین وزنهها یا فوتبالیست هنگام ورود به زمین چهارگوشه فوتبال، خاک را میبوسد و بعد وارد گود مقدس ورزش میشود نمودی از هزاران نشانه فرهنگ ورزشی میهن ما است.
ورزش باستانی ایرانی ریشه در اساطیر کهن ایران از گذشته تا امروز دارد و به همین دلیل است که تمام حرکات ورزشکاران و وسایلی که از آن استفاده میکند هر کدام نماد و نشانهای از فرهنگ کهن ایران درروزگاران دور است. تاریخ کشور ما شاهد شواهد بسیاری از پهلوانیها و دلاوریها و افتخارات پرشکوه انسانی است که در کنار فرهنگ چند هزار ساله ما شکل گرفته است. فرهنگ پهلوانی ایران زمین از گذشته تا امروز همیشه همنشین با جوانمردی بوده است. گفته میشود زورخانه به شکل امروزی از قرن هفتم و پس از حمله مغول به وجود آمد. به شهادت برخی از منابع پوریای ولی نخستین زورخانه را در ایران پایهگذاری کرد.
حدود 200سال پیش زورخانه جایی بود که مردان در آن ورزش میکردند و در هر کوچه پس کوچه شهر ساخته میشد. بام آن به شکل گنبد و کف آن گودتر از کوچه بود. درب زورخانه کوتاه ساخته می شد تا هنگامی که فرد می خواهد وارد شود به حالت تعظیم و احترام وارد شود. مرشد هنگام ورود هر تازه وارد زنگ را به صدا در می آورد و ورزشکاراران به همراه میاندار به وسط گود میآیند و به کمک اسباب و آلات ورزش باستانی که اکنون نیز مرسوم و معمول است حرکات ورزشی انجام می دهد.
پیشكسوت ورزش باستانی و زورخانهای استان معروف به پهلوان رستم که ورزشخانه «لافتا طابران طوس» را بدست خودش و با معماری و تزئیناتی كه نشان از فرهنگ كهن ایرانی دارد ساخته میگوید: برای حفظ و زنده نگه داشتن منش و مرام پهلوانی كه سرچشمه آن فتوت و مردانگی مولای متقیان علی(ع) است باید در گوشه و كنار شهرها نوای ضرب و زنگ مرشد زورخانه شنیده شود تا در مردم نیرویی فرا زمینی به وجود بیاید.
علی اكبر قاسمی كه در خانهای در كنار مسجد فیل، كوچه سرحوضو در محله قدیمی نواب صفوی مشهد به دنیا آمد و آداب و سنن ورزش باستانی و مرام پهلوانی را در زورخانه طوس مشهد كه اكنون با نام باشگاه شهدا در میدان بیت المقدس قرار دارد از پدرش پهلوان قدرت و مرحوم سیدكاظم فاطمی آموخت. پهلوان رستم پهلوانی را به زور بازو نمیداند و میگوید: پهلوان واقعی كسی است دست به خیر باشد، دردی را از درماندهای دوا كند و مانند عیاران برای حفظ آرامش و امنیت جامعه اش از هیچ تلاشی دریغ نكند.
پهلوان رستم با بیان این شعر كه «سر تعظیم فرودآور به هنگام ورود چون كه جای ادب و رسم جوانمردان است»، یا «حرمت پیران نگهدار ای پسر تا نگردد طول عمرت مختصر» در خصوص آداب و رسوم پهلوانی گفت: در زورخانههای قدیم به كسی رخصت ورود داده میشد كه نزد مرشد كهنهسوار خود با خوردن آب و نمك عهد میبست كه نمك بخورد و نمكدان نشكند و تا آخر عمر لنگش را در همان زورخانه ببندد و با بعضی از ذكر علی چشمه پاكی و فتوت و مردانگی را تا پای جان نگه دارد.
وی که از ابتدای فعالیتش 5 زورخانه در استان خراسان رضوی بنا كرده به اهمیت توجه بیشتر مسوولین به زورخانه و ورزش باستانی تاكید میكند و راه حفظ و رونق این ورزش كه گنجینه فرهنگی و تاریخی ایران است را بازگرداندن پیشكسوتان به زورخانهها و احترام به پهلوانان پیشكسوت كه روزگاری نماد جوانمردی و مردانگی بودند میداند.
وی سبقه ورزش باستانی در ایران را حدود 3000 سال عنوان میكند و آن را سرچشمه بسیاری از ورزشها مانند كشتی، جودو، تكواندو، ژیمناستیك و دو و میدانی میداند و میگوید: عیاران و كهنهسواران در حدود 700 سال پیش برای كسب آمادگی در نبردهایی كه به منظور حفظ ناموس و امنیت و آرامش جامعه انجام می دادند در مخفیگاههای خود در سرآبهای زیرزمینی به تمرین با وسایل جنگی میپرداختند.
وی با اشاره به چگونگی استفاده از وسایل ورزشی در زورخانهها به عنوان نمادی از ابزار جنگی گفت: تیر و كمان اکنون جای خود را به كباده داده، گرز همان میل و گورگه است، شمشیر، شننگ یا تخته شنو است، سپر همان سنگ و زنگ همان كلاه خود جنگ به حساب میآید و ضرب همان طبل جنگ است که مرشد مینوازد و هدف عیاران از تمرین آموزش فنون جنگی چیزی جز خدمت و دستگیری از مظلوم نبود و هدف از ورزشکار زورخانه ای چیزی جز ترویج منش و مرام پهلوانی نیست.
این پیشكسوت ورزش باستانی با اشار به نقش پهلوانان گذشته در ایجاد صلح و آشتی و حل اختلاف میان مردم به عنوان معتمد و دستگیری از نیازمندان، به نقش رسانهها در باز شناساندن این ورزش به جوانان و زنده نگه داشتن مرام منش جوانمردی تاكید كرد و گفت: پهلوانانی چون محمد رزاقی، استاد محمد توابی، جعفرزاده، حاج رضا احدیان، حاج رضا عرفانی، جوكار، نظام دوست، محمد علی پهلوان، حسن مسلمی، استاد خراسانی و حاج تقی نكونام كه از قدیمیترین پهلوانان استان خراسان رضوی هستند که سالها با میانجیگری و از خود گذشتگی باعث ایجاد صلح و دوستی میان مردم و مشكلگشایی از آنها میشدند كه باید از آنها یاد و دلجویی شود.
این مرشد كهنهسوار كه فنون مرشدی را زیر نظر مرشد حسین ترشیزیان آموخته با بیان اینكه مرشد باید از مهارتهای خاصی در آشنایی با دستگاههای موسیقی و ریتم و ضرب و آهنگ برخورد باشد، بر توجه به این حرفه دشوار توسط مسوولین ورزش باستانی تاكید میكند و میگوید: برای احیای این حرفه باید کشکول گدائی از سربندهای زورخانهها جمع شود و به مرشدی كه نه بیمه است و نه حقوقی دارد توجه بیشتری شود.
این پیشكسوت ورزش باستانی با اشاره به یاد و نام پهلوان شورورزی از حماسه سرائیهایش در زورخانههای خراسان گفت که موجب شوق ورزشكاران میشد و از مهربانی و قلب رئوف پهلوان تختی یاد کرد که زمانی كه به دعوت پهلوان حاج غلامرضا قشنگ به روستای گوارشك مشهد آمده بود و به پاس ورودش گوسفند و شتر برایش قربانی كردند دچار اندوه شد و به قصاب گلایه کرد.
پهلوان قاسمی، احترام به پیشكسوت را سرلوحه هر ورزشکار زورخانهای دانست و گفت: پهلوانی در خون جوانان مشهدی است و هنوز احترام به پیشكسوت در گودها دیده می شود.
وی كه حدود 80 سال از عمرش میگذرد به مرام پهلوانی جوانان زورخانههای مشهد اشاره می كند و میگوید: یاد پهلوانان هرگز نمیمیرد. نگذاریم مرام پهلوانی در جوانان ما بمیرد.