روابط دولت و مجلس به قبل و بعد از استیضاح فرجی دانا تقسیم می شود / فراکسیون رهروان به یک مجموعه صوری تبدیل شده است

به نقل از پیام نو: تقسیم روابط دولت و مجلس به قبل و بعد از استیضاح فرجی دانا، این توصیفی است که احمد شوهانی، عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی از تاثیر برگناری رضا فرجی دانا بر روابط دو قوه ارائه می کند. وی همچنین معتقد است که فراکسیون رهروان به عنوان طیف اکثریت مجلس در جریان این استیضاح دچار یک تنش درونی شده است و می گوید که رهروان حداقل در این جریان یک مجموعه «صوری» بوده است. سخنان شوهانی با توجه به تحولات بعد از برکناری وزیر علوم قابل درک می نمایند. خصوصا وقتی که به اظهارات رئیس جمهوری درباره اجرای قانون اساسی و انتقاد وی از صدا و سیما توجه شود. شوهانی این موارد را نشانه آن می داند که هنوز نفس دولت آنقدر در راه اداره کشور نبریده که به راحتی عقب نشینی کند. در مقابل مخالفان دولت هم سرخوش از یک پیروزی به فتح سنگرهای دیگری می اندیشند و در این میان طیف های میانه روی مجلس که نتوانستند هواداران خود را مدیریت کنند، عملا کارایی سیاسی خویش را از دست داده اند. چه آنکه شوهانی نیز در گفته های خود به انفعال آنها در جریان استیضاح فرجی دانا تاکید دارد.

مخالفان دولت به هر شکلی که بود آقای فرجی دانا را برکنار کردند و این در شرایطی بود که دولت شدیدا بر سیاست های او در وزارت علوم تاکید داشته و دارد. این برکناری تاثیر خود را در روابط دولت و مجلس چگونه نشان خواهد داد؟

به هر حال دولت و مجلس تعامل خود را ادامه می دهند، چون به هر صورت مجبور به تعامل هستند اما قطعا اتفاقی که برای آقای فرجی دانا افتاد تاثیر منفی در روابط دولت و مجلس می گذارد و به نظر من روابط دولت یازدهم و مجلس نهم را می توانیم به قبل و بعد از استیضاح فرجی دانا تقسیم کنیم. به هر حال دولت نشان داد که با یک منطق سیاسی قابل درک و نه لجبازی های دولت قبل، پشتیبان وزیر خود است و مجلس عملا به موضوع واکنش منفی نشان داد و این در آینده مناسبات مجلس و دولت قطعا تاثیرگذار خواهد بود. ببینید مجلس و نمایندگان منتقد دولت می گویند از حق قانونی خود استفاده کرده اند و کاملا درست می گویند، دولت هم در سیاست گذاری های بعدی خود از همین حق قانونی استفاده می کند و او هم درست می گوید؛ مثلا همین جریان معرفی آقای نجفی به عنوان سرپرست. این وجه قانونی قضیه است. اما آیا وجه سیاسی آن هم همین است؟ قطعا به لحاظ سیاسی موضوع جور دیگری است. استفاده از این ابزارهای قانونی به این شکل باعثسایش جدی بین دولت و قسمتی از مجلس خواهد شد. آقای روحانی از برخوردهایی که با دولتش می شود ناراحت است و این ناراحتی را دربیان بروز داده است. اما ناراحتی او فقط در سطح بیان باقی نمی ماند و به عرصه عمل هم خواهد رسید. مخصوصا بعد از اینکه وزیر علوم به این شکل برکنار شد. پس قطعا شکی نیست که این برکناری روی روابط دولت و مجلس تاثیر می گذارد و فرایند روابط را تغییر خواهد داد.

الان این استیضاح وضعیت را به کجا خواهد برد؟ علی الخصوص اینکه به نظر می رسید که استیضاح رای نخواهد آورد.

بله من خودم هم فکر نمی کردم استیضاح رای بیاورد. چون به هر حال دفاع وزیر منطقی و مستدل بود و تقریبا تمام شبهات مطرح شده نیز پاسخ داده شد. یعنی ما می دانستیم که آرا به هم نزذیک است، اما پیش بینی رای نیاوردن استیضاح را نداشتیم. به هر حال رایزنی ها سنگین بود و استیضاح کنندگان تلاش بسیار بیشتری نسبت به دولت و مخالفان استیضاح داشتند و پیام هایی هم که رد و بدل شد تاثیر خود را گذاشت.

چه پیام هایی؟

به هر حال از جاهای مختلف پیام هایی می آمد و حجم آنها در جلسه استیضاح زیاد بود.

مشخصا چه پیام هایی به نمایندگان می رسید؟

مثلا تشکل های دانشجویی موافق استیضاح بسیار وسیع کار کردند و در جلسه استیضاح مرتبا از طریق پیامک های تلفن همراه نمایندگان زیر یک فشار تبلیغاتی بودند. رایزنی ها هم خیلی زیاد بود و در مقابل مخالفان استیضاح هم تا حدی منفعل بودند. فضاسازی در جلسه استیضاح خیلی زیاد بود و حتی فرد به فرد با نمایندگان صحبت می شد.

فکر می کنید دولت در این زمینه چه سیاستی در پیش خواهد گرفت چگونه به همکاری با مجلس ادامه خواهد داد؟

ببینید دولت پیام مشخص خود را داده است. آقای روحانی گفته که قانون را گردن می نهیم و همه باید به نظر مجلس در این استیضاح احترام بگذارند که این یک قسمت از پیام دولت است. همزمان اقای نجفی هم به عنوان سرپرست وزارت علوم تعیین می شود و در حکم ایشان هم قید می گردد که راه آقای فرجی دانا ادامه پیدا کند. اینها نشان می دهد که دولت دنبال به هم زدن فضا نیست، در مقابل قصدی هم برای عقب نشینی در برابر فشارهای سیاسی ندارد. الان مشخص است که سیاست های دولت عوض نمی شود و ما در مقابل یک پتانسیلی در مجلس برای تقابل با دولت را داریم که قصدش مهار دولت است. این دو رویکرد در بدنه دولت و میان طیفی از نمایندگان مجلس امکان اصطکاک سیاسی را بالا خواهد برد.

تاثیر این استیضاح بر خود مجلس چه خواهد بود؟

واقعیت این است که مجلس ما دو قطبی است. بعد ما در این قضیه مهم دیدیم که یک قطب یعنی فراکسیون رهروان به طور جدی وارد نشد و اگر این کار را می کرد شک نکنید که استیضاح بی نتیجه می ماند. خب در این شرایط یک قطب مجلس دچار مشکل داخلی شده است و این به طرف دیگر اجازه می دهد تا از بین آنها یارگیری سیاسی انجام دهد. به همین دلیل اگر فراکسیون رهروان نتواند شرایط داخلی خود را کنترل کند، به جز اینکه منازعات در آینده ادامه پیدا خواهند کرد بلکه این منازعات به نفع جریان منتقد دولت در مجلس تمام می شود که خودش رقیب سیاسی فراکسیون رهروان است.

چرا فراکسیون رهروان نتوانست در جریان استیضاح بازی خوبی انجام دهد؟ فکر می کنید مشکل رهروان در جریان استیضاح چه بود؟

یکی اینکه تعدادی از رهروانی ها در جمع استیضاح کنندگان بودند و این باعثتشتت آرا در این فراکسیون شد. تشتت آرا هم به نظر می رسد که به سطح روسای فراکسیون رهروان کشیده شده و الان جریان استیضاح نشان داد که فعلا در این مقطع قدرت مانور سیاسی فراکسیون اصولگرایان بیشتر است و اگر اینگونه پیش برود فراکسیون رهروان به یک مجموعه صوری تبدیل خواهد شد. این چیزی است که استیضاح نشان داده است، و گرنه دلیلی ندارد که اقلیتی استیضاح کنند و بتوانند آن را به نتیجه برسانند. رای آوردن استیضاح واقعیت های خاموشی در مجلس را مشخص کرد. به هر حال دفاع آقای فرجی دانا منطقی و مستدل بود ولی رای نیاورد. هیچ بعید نیست این اتفاق در قبال دیگر وزرای دولت هم تکرار شود. من فکر می کنم برکناری آقای فرجی دانا تیغ جریان منتقد دولت را تیز کرده است و آنها از آن استفاده خواهند کرد.

تاثیر این اتفاق در جایگاه آقای لاریجانی چه خواهد بود؟ چون به هر حال ایشان در پایان جلسه تلویحا مطلبی را بیان کردند که می توان از آن برداشت کرد که آقای لاریجانی نمایندگان را به رای ندادن به استیضاح توصیه می کنند.

خیلی دیر این اتفاق افتاد. این هم نشان می دهد که توان تصمیم گیری در طیف نزدیک به دولت در مجلس وجود ندارد. نمی گویم تصمیم به نفع یا به ضرر دولت، کلا منظورم تصمیم گیری است. وقتی تصمیم گرفته نمی شود و نمایندگان در خلا می مانند یک نفر دیگر برای آنها تصمیم خواهد گرفت. این مساله آقای لاریجانی نیست، مساله فراکسیون رهروان و موافقان و یا به بیانی همراهان دولت در مجلس است.

الان فکر می کنید برای آینده وزارت علوم این وضعیت چه تاثیری دارد؟

متاسفانه وزارت علوم دیگر حداقل برای مدتی به زمین اختلاف بین دولت و قسمتی از مجلس تبدیل شده است. به هر حال دولت می خواهد سیاست هایش را ادامه دهد و قصدی برای تغییر سیاست و رفتن به راهی که استیضاح کنندگان می خواهند، ندارد. این وضعیت بیشتر از انکه به دولت ضربه بزند، به مجلس آسیب خواهد زد و در آینده تصویر خوبی از مناسبات داخلی مجلس برای جامعه ترسیم نخواهد شد. طیف اکثریت مجلس هم اگر نتواند وضعیت خود را جمع و جور کند عملا بستر چنین اتفاقی را فراهم می کند. به ره حال ما الان وارد یک مرحله جدید از مناسبات دولت و مجلس شده ایم. از یک طرف در داخل مجلس طیف اکثریت موقعیت خود را از دست داده و در مقابلش طیف منتقدان دولت با به دست آوردن یک پیروزی به پیروزی های بعدی امیدوار هستند. آنها احساس می کنند که در این قضیه استیضاح هم رقیب داخلی خود یعنی فراکسیون رهروان و نزدیکان اقای لاریجانی را شکست داده اند و هم دولت را. آنها به هر تقیر از نقطه صفر به یک رسیده اند و می دانند که رسیدن از نقطه یک به دو برایشان راحت تر است و قطعا برای آن برنامه ریزی خواهند کرد. دولت هم به هر حال دیده که در این یک سال تعامل کرده، وزیر علومش آمده در مجلس و مستدل ترین پاسخ ها را داه و قسمت زیادی از مجلس به ان پاسخ ها توجه نکرده و او را برکنار کرده اند. بنابراین سعی خواهد کرد در چارچوب قانون بیشتر از قبل روی مواضع خودش بایستد، چون به هر حال هنوز دولت اینقدر از نفس نیفتاده تا عقب نشینی کند. صحبت های اخیر اقای رئیس جمهور هم این را نشان می دهد. چنین وضعیتی می تواند قطعا در آینده روابط مجلس و دولت تاثیرگذار باشد. اگر با یک نگاه خوش بینانه نگوییم تنش ها زیادتر می شوند اما قطعا زمینه بروز تنش افزایش پیدا می کند، یعنی پتانسیل آن زیاد می شود.