رمانی که از زندگی و مرزها قلمروزدایی می‌کند

جلسه نقد و بررسی رمان «ولگردهای دارما» نوشته جک کروآک، نویسنده جنجالی نسل بیت، روز پنج‌شنبه در شهر کتاب پارس برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ در این جلسه خلیل درمنکی، نویسنده و منتقد، و فرید قدمی، نویسنده و مترجم این رمان، پیرامون این کتاب حرف زدند و به سؤالات مخاطبانِ حاضر پاسخ دادند.

خلیل درمنکی گفت: موضوع مهمی که این رمان مطرح می‌کند، مفهوم «سبُکی» است. «ولگردهای دارما» روایتی از سفرهای جک کروآک و گری اسنایدر است که مفهوم قله‌نوردی در آن اهمیتی ویژه دارد. آن‌ها با صعود به قله‌ها و کوه‌ها از قلمرو متداول زندگی خارج شده و زندگی مدرن امریکایی را قلمروزدایی می‌کنند، و این به‌خاطر سبکی آن‌هاست که واجد چنین قدرتی شده‌اند. در واقع آنان می‌خواهند مرز قله و مغاک را بردارند. اما باید پرسید که چنین قلمروزدایی‌ای آیا نخبه‌گرایانه نیست و آیا همه می‌توانند از آن تبعیت کنند؟ در این رمان صحبت از جشن‌های بسیاری نیز هست که این سؤال را باید درباره‌ی آن‌ها هم پرسید. من فکر می‌کنم تنها جشنی که می‌تواند همگانی باشد، جشن انقلاب است، یعنی جشنی که همه آن را از آن خود می‌دانند.

خلیل درمنکی همچنین گفت: نکته‌ی قابل توجه در این رمان، ترجمه‌ی بسیار خوبی است که قدمی از آن کرده و یکی از کارهای مهم مترجم استفاده از افکت‌های فارسی است، مثلاً در جایی که جک کروآک دارد ترانه‌ای برای خودش می‌خواند، لحن ترجمه ناخودآگاه آدم را به یاد آن شعر شاملو می‌اندازد که «کوچه‌ها تاریکن، دکونا بسته‌س.» ترجمه رمان «ولگردهای دارما» واقعاً ستایش‌برانگیز است و نمی‌شود از آن سخن نگفت.

فرید قدمی، مترجم «ولگردهای دارما»، گفت: یک وجه مهم این رمان، همان‌طور که درمنکی گفت، قلمروزدایی است، اما من ترجیح می‌دهم به جای این واژه‌ی دُلوزی از مفهوم گذشتن از مرزها استفاده کنم. کروآک در این رمان در سطح جغرافیایی چندین بار از مرزها می‌گذرد، مثلاً از مرز مکزیک و امریکا. فرم رمان او نیز اتوبیوگرافیک است، یعنی او مرز میان اتوبیوگرافی و رمان را نیز درمی‌نوردد. البته پیش از این هنری میلر، نویسنده محبوب من، این کار را کرده، و کروآک ادامه‌دهنده‌ی راه اوست. نوع نوشتار خودبه‌خودی کروآک هم به نوعی برگذشتن از مرز بدن و ذهن است. در نوشتار خودبه‌خودی نویسنده به‌هیچ‌وجه تن به ویرایش و ادیت کارش نمی‌دهد و مثل یک نفر که در کافه‌ای دارد ماجرایی را تعریف می‌کند، برنمی‌گردد که روایت‌اش را اصلاح کند و خیلی صریح و تند و تیز تا آنجا که هیجان و حس‌اش راهنمایی‌اش می‌کند، پیش می‌رود، و اصلاً اهمیتی برای فرهنگ و کلیشه‌های فرهنگی قائل نیست.

نویسنده رمان «زن‌ها در زندگی من یا دلف معبد دلفی» ادامه داد: اما مهم‌ترین چیزی که به‌نظرم می‌شود درباره این رمان گفت مفهوم تن‌پروری است. کروآک در این رمان ماجرای یک یا چند تن را روایت می‌کند و مدام در ستایش سفر، غذا، جشن و چیزهایی حرف می‌زند که با تن مرتبط اند و به پرورش آن کمک می‌کنند. همین ماجرای غزه را امروز نگاه کنید! می‌بینید که رژیم کثیفی مثل اسرائیل در حال قتل عامِ تن‌هاست، آن هم به خاطر چه؟ به خاطر ذهن و محصولات مهمل انتزاعی‌اش، مثل هویت. فلسطینی‌ها به خاطر یک مفهوم ذهنی مثل هویت کشته می‌شوند، و تن‌شان توسط یک مشت کثافت کشته و نابود می‌شود. پس توجه به تن و تن‌پروری یک وجه رادیکال سیاسی دارد و من قصد دارم از تن‌پروری ستایش کنم و در مقابل به ذهن و محتویات انتزاعی‌اش مثل هویت بتازم. کروآک در رمان «ولگردهای دارما» فریبِ ایدئالیسم هگلی - مسیحی را که ارزشی برای تن قائل نیست، نمی‌خورد و مدام خواننده‌اش را به تن‌پروری و لذت بردن از زندگی فرامی‌خواند، که به نظر من این سیاسی‌ترین وجه کار کروآک است.

گفتنی است که چاپ دوم «ولگردهای دارما» به تازگی توسط انتشارات روزنه منتشر شده و با قیمت ۱۷۲۰۰ تومان در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.