دو روایت متفاوت از مرگ ۵ معدنچی در اردکان / کارگران مشغول مرگند

خبر جان باختن کارگران مجروح حادثه انفجار انبار «باتون» معدن گرانیت اردکان روز گذشته تائید شد تا شمار قربانیان این حادثه به ۵ نفر برسد.

حوالی ظهر دوشنبه ۱۶ تیر بود که انبار معدن گرانیت قلعه خرگوشی اردکان منفجر شد، البته خبر حادثه که در آنزمان با تاخیری دو روزه منتشر شد از کشته شدن دو کارگر و جراحت شدید سه کارگر دیگر حکایت می‌کرد.

پیگیری‌های خبرنگار ایلنا از مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان یزد در نهایت به تائید این خبر منجر شد که یکی از کارگران بلافاصله بعد از وقوع انفجار فوت کرده و چهار کارگر دیگر که دچار جراحت و سوختگی شده بودند، به بیمارستان شهید صدوقی یزد منتقل می‌شوند و در نهایت صبح دو روز بعد(چهارشنبه ۱۸ تیر) یکی دیگر از کارگران مجروحان به دلیل شدت جراحات جان خود را از دست می دهد.

«محمدحسین ریاحی» آنزمان علت حادثه را برای خبرنگار ایلنا اینطور توصیف کرد: «شماری از کارگران ظهر روز دوشنبه وارد انبار مواد منفجره معدن شده بودند. یکی از آنان علی رغم هشدار همکارانش سیگار روشن کرده و ته سیگارش به هر دلیلی روی یکی از محموله‌های فسفر افتاده که در ‌‌‌نهایت منجر به وقوع انفجار شده است».
به گفته ریاحی «مواد منفجره مورد نیاز برای «آتش باری» در انباری که انفجار در آنجا به وقوع پیوسته نگهداری می‌شده است».

۸۰ کیلو ماده آتش زا، قاتل کارگران
اکنون بیش از ده روز از وقوع حادثه گذشته و سه کارگر مجروح نیز به شمار قربانیان پیوسته‌اند، روز گذشته این خبر توسط «علی دهقانی»، دبیر اجرایی خانه کارگر یزد و «حسین دادآفرین»، مسئول سازمان آتش نشانی اردکان و نایب رئیس مجمع نمایندگان کارگری استان یزد تائید شد.

دادآفرین که شخصا از محل حادثه بازدید کرده به ایلنا گفت: «محمدرضا محمدی»، «باقر یادگاری»، «علی چمزری» سه کارگر مجروح این حادثه هفته گذشته جان باختند و روز پنجشنبه در شهر زنجان به خاک سپرده شدند. دو قربانی دیگر این انفجار «سید سجاد حسینی» بلافاصله پس از حادثه و «حسین مرادی‌نژاد» روز چهارشنبه ۱۸ تیر جان باختند.

نایب رئیس مجمع نمایندگان کارگری استان یزد ادامه می‌دهد: بعد از وقوع حادثه دو گزارش توسط نیروی انتظامی شهر «عقدا» از اظهارات شاهدان و نظر کار‌شناس آتش نشانی شهر «اردکان» تهیه شد. اما تفاوتهای این دو گزارش باعثشد تا این بار همراه نمایندگان فرمانداری و شورای شهر اردکان و با مجوز پاسگاه نیروی انتظامی عقدا از محل بازرسی کنیم.

دادآفرین ادامه داد: در بازرسی از محل و گفت‌و‌گو با کارگران این معدن، مشخص شد در این انبار قبل از انفجار ۸۰ کیلو مواد آتش زا اضافه بر «باتون‌های» مورد نیاز انفجار در معدن نگهداری شده و انفجار این حجم از مواد آتش زا باعثشد کارگر انبار کشته شوند.

به گفته دادآفرین «نگهداری مواد آتش زا در انبار باتون معادن ممنوع بوده و تنها هنگام انفجار مواد مورد نیاز توسط نیروی انتظامی و تیم انفجار ناحیه به محل منتقل و منفجر می‌شود. مواد باقیمانده نیز باید در‌‌ همان زمان توسط نیروی انتظامی امحا شود.»

این درحالی است که ریاحی قبلا در گفت‌و‌گو با ایلنا گفته بود مواد داخل انبار فقط مواد مورد نیاز برای انفجار بوده است.

طبق گفته این کار‌شناس آتش نشانی مشخص نیست این حجم از مواد آتش زا چرا در محل انبار شده است، باتون های بسته های مواد آتش زای مورد نیاز برای آتش باری هستند و نگهداری هرگونه ماده آتش زا غیر از این بسته ها در انبار معادن ممنوع است.

کارگر جان باخته مقصر نیست
دادآفرین ادامه داد: شاهدان در گزارش‌ها سرپرست جانباخته انبار را مقصر حادثه معرفی کرده و گفته بودند پرت شدن کبریت روشن روی مواد آتش زا منجر به انفجار شده است. اما در بازرسی مشخص شد این شخص ۱۷ سال سابقه کار داشته بنابراین بعید است شخصی با این سابقه کار اینطور ناشیانه رفتار کند. از طرفی به گفته کارگران معدن این شخص همیشه سیگار خود را نه با «کبریت» که با «فندک» روشن می‌کرده.
دادآفرین معتقد است حادثه علتی بیرونی داشته، ممکن است اتصال سیمهای برق و یا برخورد ناخن لودر با کف سنگی معدن و ایجاد جرقه علت حادثه باشد.
نایب رئیس مجمع نمایندگان استان یزد دیگر ابهامات این حادثه را اینطور توصیف می‌کند: نتایج بازرسی کار‌شناس آتش نشانی حاکی از وقوع انفجاری بزرگ همراه با ایجاد موج بود. اما کارگران معدن از اساس وقوع چنین انفجاری را تکذیب می‌کنند، این کارگران مدعی‌اند انفجار آنقدر‌ها هم بزرگ نبوده و حتی صدای آن را نشنیده‌اند.

اما بازدید این کار‌شناس آتش نشانی نتیجه دیگری داشت: دیواره انتهایی انبار در اثر موج انفجار کاملا تخریب شده است، تخریب دیواره انبار بدون وقوع انفجاری بزرگ ممکن نیست.

اظهارات مبهم شاهدان حادثه
ابهامات فاجعه به اینجا ختم نمی‌شود؛ دادآفرین می‌گوید: در زمان وقوع حادثه هر پنج کارگر داخل انبار بودند. این درحالی است که به طور معمول کارگران بعد از بسته بندی باتون‌ها، این بسته‌های آتش زا را دست به دست به محل انفجار منتقل می‌کردند و همیشه دو یا سه نفر از این کارگران در محوطه و مشغول جابجایی باتون‌ها بوده‌اند. اینکه چرا در آن زمان همه آن‌ها داخل انبار بودند هنوز مشخص نیست.
مسئول آتش نشانی اردکان ادامه داد: کارگران شاهد حادثه اصرار دارند که کارگران جان باخته، بعد از وقوع انفجار می‌توانستند حرف بزنند و آسیب چندانی ندیده بودند. این درحالی است که یک نفر از آنها بلافاصله و بقیه نیز ظرف چند روز کشته شدند. شنیده‌ها از بیمارستان نیز نشان می‌دهد وضع این کارگران در زمان انتقال به بیمارستان وخیم بوده، چطور ممکن است در چنین وضعی این افراد توانایی حرف زدن داشته باشند.
دادآفرین معتقد است شاهدان حادثه شدت انفجار را تکذیب می‌کنند و به دنبال تقلیل دادن حادثه به یک انفجار کوچک هستند.

علت مرگ کارگران هنوز هم مبهم است
نتایج بازدید دادآفرین و دیگر مسئولان شهر اردکان نشان داد گزارش شاهدان حادثه با واقعیت سنخیتی ندارد. برخلاف اصرار برخی به مقصر بودن سرپرست این کارگران در وقوع حادثه، دادآفرین معتقد است سابقه کار طولانی این کارگر امکان مقصر بودن او را کمرنگ می‌کند. از طرفی علت اظهارات شاهدان حادثه برای کوچک جلوه دادن آن مبهم است.
با این حال هنوز هم مهم‌ترین سوال اینجاست که چرا ۸۰ کیلو ماده آتش زا مازاد مصرف در این معدن انبار شده است.

گزارش: زهرا خندان