سجادپور: نگاه آمریکا همچنان به خاورمیانه است/ جمشیدی: واشنگتن به دنبال نقض کامل برجام نیست

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست تخصصی صد روز با ریاست جمهوری ترامپ در مرکز پژوهش‌های استراتژیک خاورمیانه و با حضور چهارتن از کارشناسان مسائل آمریکا برگزار شد. ناصر هادیان که نخستیم سخنران این نشست بود

در بررسی سیاست‌ها و راهبردهای ترامپ و تیم وی باید به این نکته توجه داشته باشیم که تنها ۱۰۰ روز از ورود وی به کاخ‌ سفید گذشته است و نمی‌توانیم انتظار تدوین سیاست‌ خارجی مدون و تعیین دکترین نظامی مشخص از ترامپ و تیم او را داشته باشیم. برای مثال در مورد ایران یا سوریه و به طور کلی جغرافیای غرب‌ آسیا حداقل ۶ ماه زمان لازم است تا مشخص شود که چه راهبرد و استراتژی ترسیم خواهد شد. از این جهت در حالت فعلی تمامی سیاست‌ها در حال بررسی است و باید زمان بیشتری سپری شود.

وی ادامه داد: موضوع بسیار مهمی که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که فارغ از اینکه دولت دموکرات بر سر کار است یا جمهوری‌خواه، بعضی از راهبردها در حوزه تصمیم‌گیری توسط حاکمیت ایالات متحده ترسیم و اجراء می‌شود. به عنوان مثال در مورد «پروژه میل به شرق» حاکمیت آمریکا تصمیم‌گیرنده اصلی خواهد بود و رئیس‌جمهوری نمی‌تواند تغییرات اساسی در آن ایجاد کند. اما این بدان معنی نیست که ترامپ نمی‌تواند این سیاست‌ها را دستخوش تحول کند ولی انجام دادن این تغییرات یا با موانع جدی روبه‌رو خواهد شد یا اینکه به سختی صورت خواهد گرفت که می‌توان نحوه برخورد و مواجهه واشنگتن با پکن را در این قالب گنجاند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر این‌که بخشی از سیاست‌های آمریکا در حوزه تصمیم‌گیری توسط حاکمیت طرح‌ریزی و اجراء می‌شود و رئیس جمهوری توان تغییر در آن را ندارد، گفت: ترامپ و به طور کلی رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد اجرای برخی از سیاست‌ها دارای اختیارات است. مثلاً در خصوص برقراری منطقه پرواز ممنوع، آزمایش مادر بمب‌ها در ولایت ننگرها افغانستان یا شلیک موشک به پایگاه هوایی الشعیرات واقع در استان حمص سوریه مجوزهایی در اختیار وی قرار دارد اما نمی‌توان این عملکرد را یک تصمیم استراتژیک قلمداد کرد و باید آن را یک تصمیم تاکتیکی دانست که از اختیارات رئیس‌جمهوری ایالات متحده است. در مورد کره‌شمالی نمی‌توان همانند پرونده‌های مذکور اظهار نظر کرد؛ چراکه راهبرد و سیاست خروجی آمریکا به دلایلی که پیش‌تر به آن اشاره شد مشخص نیست، ولی در مورد نگرش و نوع نگاه واشنگتن به روسیه، چین و حتی ناتو باید بگویم که تصمیم‌گیری در مورد آن فراتر از شخص ترامپ خواهد بود و مربوط به حاکمیت ایالات متحده می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ترامپ در حالت کنونی در صدد است تا نشان دهد تفاوت‌های زیادی نسبت به اوباما دارد. از نگاهی دیگر او به دنبال این است تا به مخابره افکار عمومی داخل و خارج آمریکا این پیام را مخابره کند که توانسته است به شعارهای انتخاباتی خود جامه عمل بپوشاند. در این بین باید توجه داشته باشیم که اتاق فکر و تیم ترامپ همچنان ناقص است؛ این در حالی است که اوباما پس از ورود به کاخ سفید کابینه و کادر تصمیم‌گیری خود را کامل کرده بود. از این جهت نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در وضعیت فعلی شاهد تغییرات راهبردی و اساسی در آمریکا باشیم بلکه تمامی این رویدادها تاکتیک قلمداد می‌شود و حتی برخی از آنها در راستای نمایش قدرت عملیاتی می‌شوند.

«سید محمدکاظم سجادپور» رئیس جدید مرکز آموزش و پژوهش های بین المللی وزارت امور خارجه در نشست «۱۰۰ روز ریاست جمهوری ترامپ، سیاست خارجی آمریکا نسبت به خاورمیانه و ایران» گفت: در مورد ترامپ صحبت کردن مقداری سخت است. چراکه در تاریخ آمریکا کمتر کسی مانند وی به عنوان رییس‌جمهوری ایالات متحده برگزیده می‌شود.

وی ادامه داد: در خصوص سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه هم همین طور است. سیاست خارجی آمریکا و ساختارهای آن به نوعی است که ما شاهد استمرار سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه خواهیم بود. البته تمرکزهای سیاست خارجی آمریکا تغییر پیدا کرده است ولی نگاه ترامپ و به عبارتی دیگر آمریکا همچنان به خاورمیانه است. اما درباره شخصیت خاص ترامپ دچار ابهام هستیم و نمی‌توانیم روند کاری وی را به صورت صحیح ببینیم. حتی چارچوب و مبانی کاری وی هم مشخص نیست. به هر جهت باید بگویم که اگر کسی از ترامپ انتظار یک چارچوب مشخص از سیاست خارجی را دارد، کاملا در اشتباه است. چراکه نظامیان و طیف‌های منتسب به آنها به روی کار آمده اند اما همچنان شاهد هستیم که برخی از پست‌های وزارت خارجه آمریکا همچنان بدون سرپرست است.

سجادپور همچنین گفت که در زمانی که رییس‌جمهوری در سیاست خارجی تسلط ندارد، بدون تردید اطرافیان نقش بیشتری را ایفا می کنند. در حالت فعلی مشخص می‌شود که تیم ترامپ تا حدودی به خاورمیانه نگاه دیگری کرده است. چندین پرونده از جمله عراق، افغانستان، ایران، ترکیه، معادله کردی و غیره مطرح است.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد سخنان ترامپ کاملا با آنچه که در ایام انتخابات گفته بود، تفاوت دارد. از این جهت با شرایط نوین روبه‌رو هستیم که با نوعی واگرایی و بلا تکلیفی همراه است.

«محمد جمشیدی» استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران نیز درباره سیاست‌های ترامپ در قبال برجام گفت: سیاست آمریکا در مورد ایران در سه محور خلاصه می‌شود: برجام، خاورمیانه و داخل ایران. در مورد برجام نگاه آمریکا همچنان  استراتژیک است. در واقع اراده آمریکا در بحث نقض کامل برجام وجود ندارد اما به هر حال استراتژی خاصی در این میان وجود دارد.

وی ادامه داد: تثبیت قدرت‌های منطقه‌ای موافق یکی دیگر از سناریوها است. چرا آنها معتقد هستند که باید قدرتی همسو را تقویت کنند تا بتوانند سیاست‌های خود را به نتیجه برسانند. در دولت ترامپ توجیه منطقه‌ای وارد خواهد شد در صورتی که اوباما بحث توجیه فنی را مطرح می‌کرد.

جمشیدی همچنین گفت: تیم ترامپ را باید بیشتر از خود وی نافذ دانست. در بحث کره‌شمالی هم به همین شکل است و منطقه‌ای به آن نگاه می‌کند. از جهتی دیگر در داخل خاک آمریکا اوباما وعده داده بود که اوضاع را درست کند. برجام در نگاه ترامپ با اوباما تفاوت دارد. نتیجه‌ای که در این بین گرفته می‌شود این است که ترامپ نگاه جامعی ندارد و حتی اصطلاح روح برجام از سوی ترامپ تاکید نشد و تنها یک بحث شکلی مطرح  است.

«کیهان برزگر» رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه نیز در خصوص نگاه ترامپ و راهبرد آمریکا درباره مبارزه با داعش گفت که ائتلاف آمریکایی در برابر ائتلاف مقابل قرار دارد که قوی‌تر از آمریکاست و نقطه تمرکز آن نقطه امنیت ملی است که باعث مصمم شدن و تداوم در مقابله با این مساله است. مساله دوم، عدم ظرفیت آمریکا در همکاری با ائتلاف مقابل است که شامل رایزنی با روسیه می‌شود ولی عدم وجود ظرفیت لازم نزد آمریکا مانع از این امر خواهد شد، چرا که ایران و روسیه در منطقه‌ای واقع شده‌اند که محل حضور گروه‌های تروریستی است و همین امر مانع از جدایی ایران و روسیه و توفیق آمریکا خواهد شد.

وی ادامه داد: مساله مهم دیگر، مخالفت جمهوری اسلامی ایران است که ایران و آمریکا به صورت مستقل به تعریف از این می‌پردازند و به رغم تلاش آمریکا برای جلوگیری از مذاکرات منطقه‌ای با ایران، توفیقی در این امر نداشته و ایران هنوز چنین امتیازی به آمریکا تاکنون نداده است

برزگر ادامه داد: محور چهارم، عدم توانایی آمریکا در بسیج شبکه‌های مردمی محلی در مقابله با تروریسم است که بر خلاف آمریکا، ایران در این امر موفق بوده است. همچنین، مساله سوریه برای ترکیه صرفا تغییر نظام نیست و اکنون بحث کردهای شمال سوریه برای ترکیه و مساله امنیت ملی این کشور مطرح است. کردها متحدان آمریکا در مبارزه با داعش هستند ولی به دلیل داشتن محدودیت در مقابله با دولت‌ها، همین امر برای آمریکا مساله محدودیت استراتژیک به وجود آورده است. بحث مبارزه با داعش در زمان ترامپ عوض نشد چرا که محدودیت‌های استراتژیک آمریکا مانع آن شد.

وی با تاکید بر این‌که جلب همکاری دیگر کشورهای منطقه در مبارزه با تروریسم برای ایران یک نقطه مثبت خواهد بود، گفت که تمرکز سیاست خارجی ایران در مبارزه با تروریسم است و باید این سیاست دو جنبه‌ای باشد.