90 درصد رقم قراردادها با روسیه به نتیجه نرسید/ امکان استفاده از سوییفت روسی را داریم/ پیازهای ایرانی گندیدند؛ اما به روسیه صادر نشدند

شعیب بهمن در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره نشست‌های هیات روس و برگزاری کمیسیون‌های اقتصادی بین ایران، روسیه و قفقاز شمالی در تهران و محورهای مذاکرات بین طرفین اظهار داشت: حوزه‌های همکاری بین ایران و روسیه گسترده و متنوع هستند و سرمایه گذاری روس‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران مطرح است.

وی افزود: دو کشور می‌توانند در حوزه‌های متعدد و متنوعی با یکدیگر روابط اقتصادی داشته باشند. روس‌ها در سال‌های گذشته تمایل زیادی برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی ایران از جمله انرژی و نفت و گاز،‌ انرژی هسته‌ای، احداث نیروگاه‌های آبی، احداث خطوط ریلی و ... نشان دادند. البته در بخش‌هایی توافقاتی صورت گرفته و اقداماتی هم انجام شده است.

پژوهشگر مسائل روسیه و آسیای میانه گفت: ایران و روسیه در مناسبات دو جانبه هم مبادلات اقتصادی دارند مانند حوزه کشاورزی که ایران می‌تواند بخشی از نیاز بازار روسیه را تامین کند و در مقابل روس‌ها هم می‌توانند بخشی از کالاهای مورد نیاز ایران را در اختیار کشورمان قرار دهند.  

فرصت توسعه روابط اقتصادی با روسیه در شرایط تحریم

وی تاکید کرد:‌ نکته اساسی درباره روابط اقتصادی ایران و روسیه این است که در شرایط فعلی با توجه به اینکه ایران در دوران تحریم به سر می‌برد، اگر دو کشور بتوانند از طریق مبادله با ارزها و پول‌های خودشان روابط اقتصادی را پیش ببرند، می‌توانند مستقل از نظام مالی و پولی که در سطح بین‌المللی وجود دارد روابط خود را توسعه دهند و این در شرایط تحریم برای ایران یک مزیت قابل توجه محسوب می شود.

بهمن با بیان اینکه در شرایط تحریم، ایران کالاهای استراتژیک را که نمی‌تواند از سایر کشورها  تامین کند یا کشورهای غربی حاضر به فروش آن نیستند، می‌تواند از طریق روسیه وارد کند،‌ گفت: ایران باید از هر فرصتی برای افزایش و توسعه روابط اقتصادی خود استفاده کند که روسیه می‌تواند گزینه خوبی برای این امر باشد.

تحقق 10 درصدی رقم قراردادهای ایران و روسیه

پژوهشگر مسائل روسیه و آسیای میانه با اشاره به پایین بودن سطح روابط اقتصادی ایران و روسیه تاکید کرد: در حال حاضر بیش از 20 میلیارد دلار قرارداد بین دو کشور منعقد شده است اما آن چیزی که محقق شده حدود یک میلیارد و 700 میلیون دلار است. به عبارت دیگر شاید کمتر از 10 درصد رقم قراردادها بین دو کشور به نتیجه رسیده است بنابراین سطح روابط اقتصادی بین دو کشور چندان مطلوب و مناسب نیست.

وی با بیان اینکه به نتیجه نرسیدن قراردادهای اقتصادی بین دو کشور دلایلی مختلفی دارد،‌ گفت: کشورمان با دو مشکل مهم در حوزه صادرات مواجه است که فقط به ارتباط اقتصادی با کشور روسیه هم مرتبط نمی‌شود. در حوزه صادرات از یک طرف با چالش در زیرساخت‌ها مواجه هستیم و از طرف دیگر رعایت استانداردهای مورد نظر کشورها یک چالش و مشکل جدی برای تولیدات ایرانی محسوب می‌شود.

بهمن گفت: بسیاری از کالاها و محصولات ایرانی به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در مسیر صادرات قرار نمی‌گیرند. به ویژه در حوزه محصولات کشاورزی و مواد غذایی بحث رعایت استانداردها بسیار جدی است و باید تولیدات داخلی بتوانند توقعات بازار خارجی را در این زمینه برآورده سازند. تا زمانی هم که توان رعایت این استانداردها را نداشته باشیم به هیچ کشوری از جمله روسیه نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم.

پیازهای ایرانی گندید، اما صادر نشد 

وی خاطرنشان کرد: در دوره‌ای که بحران اوکراین رخ داد، واردات محصولات کشاورزی از کشورهای اروپایی به ویژه ترکیه برای روس‌ها با محدودیت مواجه شد. در همان برهه چندین تن پیاز در کرمان گندید اما نتوانستیم حتی یک کیلو از این پیاز را به روسیه صادر کنیم. در حالی که روس‌ها به شدت به محصولات کشاورزی احتیاج داشتند.

بهمن با بیان اینکه هنوز نتوانسته‌ایم هیچ ساز و کاری برای صادرات و حمل و نقل تولیدات داخلی به ویژه محصولات کشاورزی که دارای تاریخ انقضا هستند، داشته باشیم،‌ ادامه‌ داد: برای ارتقای صادرات و رشد ترانزیت همواره بحث تکمیل کریدور شمال- جنوب مطرح است اما هنوز این کریدور به طور کامل به اجرا نرسیده و بعید است که زیرساخت‌های ترانزیتی در کوتاه مدت به سرانجام برسد بنابراین در اتصال به کشورها و صادرات مشکلات داریم.

پژوهشگر مسائل روسیه و آسیای میانه تاکید کرد: بسیاری از محصولات ایرانی به ترکیه می‌رود و با بسته‌بندی و افزایش استانداردها با برندی دیگر به کشور روسیه صادر می‌شود.

وی افزود: متاسفانه از آنجایی که دیدگاه اقتصادی در سیاست خارجه کشورمان حاکم نیست و همواره مباحث سیاسی در اولویت بوده نتوانسته‌ایم که در حوزه تجارت خارجی موفق عمل کنیم.

نگاه غرب‌گرایانه مسئولان مانع از توسعه روابط اقتصادی با روسیه می‌شود

بهمن با تاکید بر اینکه یکی از مهم ترین مشکلات ما در روابط اقتصادی با روسیه نگاه غرب گرایانه مسئولان و مدیران است،‌ گفت: متاسفانه نگاه اکثر مسئولان و وزرا به سمت کشورهای اروپایی و غربی بوده و به همین دلیل ظرفیت‌های اقتصادی کشور روسیه را به درستی نمی شناسند و تمایلی هم به همکاری اقتصادی با روس‌ها ندارند!

وی ادامه داد: مجموعه این عوامل باعث شده است که سطح روابط اقتصادی ایران و روسیه توسعه پیدا نکند و این آسیب بزرگی در روابط تهران و مسکو محسوب می شود.

هیچ کشوری برای رابطه اقتصادی زیر 2 میلیارد دلار ارزش قائل نمی‌شود

پژوهشگر مسائل روسیه و آسیای میانه تاکید کرد: همواره انتظار داریم که روسیه بیشتر از هر کشوری با ایران همراهی داشته باشند اما این چنین نیست و روس‌ها در وهله اول منافع اقتصادی خود را در رابطه با کشورها ارزیابی می‌کنند. اما نکته مهم‌تر این است که در وهله دوم روس‌ها سطح روابط با کشورها را در نظر می‌گیرند. باید بدانیم که برای رابطه اقتصادی که زیر 2 میلیارد دلار است هیچ کشوری ارزش قائل نمی‌شود.

وی با اشاره به روابط روسیه و ترکیه گفت:‌ روابط روسیه و ترکیه پس از اتفاقات در طول سال‌های گذشته یعنی سرنگونی جنگنده روسی و قتل سفیر روسیه در ترکیه، به سرعت بازسازی شد. این در حالی است که ممکن بود تا دهه‌ها تنش بین دو کشور ادامه پیدا کند. آن چیزی که باعث بازسازی روابط روسیه و ترکیه شد نیازهای متقابل اقتصادی بین دو کشور بود. پیچیدگی روابط اقتصادی بین دو کشور آنچنان بالا بود که هم اردوغان در ترکیه و هم پوتین در روسیه به دنبال میانجی‌هایی برای ترمیم روابط بین دو کشور بودند.

توقع همراهی روس‌ها در بزنگاه‌های تاریخی با واقیعت روابط ایران همخوانی ندارد 

بهمن ادامه داد: سطح مناسبات اقتصادی کشورمان با روسیه بالا نیست و مناسبات سیاسی با این کشور هم گسترده نیست اما همواره در بزنگاه‌های تاریخی این انتظار را از روسیه داریم که دائما به نفع ما موضع گیری کنند که به هیچ وجه با واقعیت‌های روابط دو کشور همخوانی ندارد.

امکان استفاده از کانال مالی روسی

وی با اشاره به امکان استفاده از کانال مالی روسیه گفت: استفاده از پول و ارز ملی برای مباله کالا با روسیه مطرح است که در گذشته توافقاتی بین بانک ملی ایران و یکی از بانک‌های روسیه در این زمینه انجام شد. مدتی هم کارت‌های بانکی این دو بانک در عابر بانک‌های یکدیگر قابل استفاده بود. در جلسات اخیر هم مذاکراتی در این باره انجام شد.

پژوهشگر مسائل روسیه و آسیای میانه افزود: موضوع دیگر سوییفت روسی است. روسیه سیستمی را مشابه به سوییفت راه‌اندازی کرده است و شرکت نهادهای مالی روسیه به این سیستم پیوسته‌اند. روسیه پیشنهاد داده است که مابقی کشورها و شرکت‌های بزرگ هم به این سیستم بپیوندند. بنابراین در شرایطی که سوییفت اصلی به روی ایران بسته است به طور قطع سوییفت روسی می‌تواند یکی از گزینه‌های ما برای تبادلات مالی و تبادل اخبار و اطلاعات مالی می‌تواند باشد.

بهمن با بیان اینکه امکان استفاده از کانال مالی روسی مابه‌ ازایی برای ایران نخواهد داشت،‌ گفت: روس‌ها پس از بحران اوکراین و از سال2014  تحت تحریم آمریکا و کشورهای اروپایی قرار گرفتند و به سمت جایگزینی سیستم‌های مالی پیش رفتند. روسیه از مقطعی به بعد ذخایر ارزی خود را از دلار به طلا تغییر داد و در حال حاضر درصد بسیار کمی از ذخایر روسیه را دلار تشکلی می‌دهد. چرا که پیش بینی می‌کردند در آینده دچار تنش‌ها و مشکلات بیشتری با امریکا خواهند شد. به همین دلیل با هدف استقلال مالی سوئیفت روسی را راه‌اندازی کردند.

وی گفت: البته هنوز ایران به سوییفت روسی متصل نشده است آن هم به دلیل نگاه غرب گرایانه مدیران و مسئولان کشور است.