یک‌کاسه شدن هزینه‌ی فرهنگی و تفریحی با همبرگرخوری در نمایشگاه کتاب
تعداد زیادی از بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب تهران تنها برای تماشا، تفریح و بستنی و همبرگرخوری قدم به این مکان می‌گذارند و اصلا کتابی خریداری نمی‌کنند.
سوال اصلی 2707 ناشری که امسال با پرداخت متری 40 تا 250 هزار تومان در نمایشگاه کتاب غرفه اجاره کرده‌اند و باید بیش از 12-10 میلیون تومان هم برای ساخت غرفه‌های خود هزینه کنند؛ این است که طی ده روز برگزاری نمایشگاه چند جلد کتاب می‌توانند به فروش برسانند و آیا این هزینه‌ای که برای شرکت در نمایشگاه می‌کنند؛ بازگشتی خواهد داشت؟
به گزارش خبرنگار ایلنا، براساس داده‌های ثبت شده در سایت نمایشگاه کتاب تهران در نمایشگاه امسال، 1102 ناشرعمومی، 478 ناشر دانشگاهی، 259 ناشر کودک و نوجوان، 131 ناشر آموزشی و 169 ناشر بین‌الملل حضور دارند و این ناشران بیش از 261 هزار عنوان کتاب را به نمایشگاه می‌آورند. ناشرانی که امیدوارند فروش‌شان در نمایشگاه بیشتر از دیگر روزهای عادی سال باشد و بتوانند دست‌کم بخشی از کسری بودجه‌ی خود را در این ده روز جبران کنند. بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درحالی کمتر از یک ماه دیگر شروع به کار می‌کند که دوره‌های گذشته هم از نظر تعداد بازدیدکننده و هم از نظر فروش؛ حتی براساس آمارهای رسمی؛ دلگرمی آن‌چنانی برای ناشران به دنبال نمی‌آورد.
براساس آمارهای رسمی مسئولان وزارت ارشاد و نمایشگاه، در دوره‌های اخیر هرسال حدود 5 تا 5،5 میلیون نفر از نمایشگاه بازدید کرده‌اند اما گردش مالی نمایشگاه در این سال‌ها با کاهش چشم‌گیری روبه‌رو شده، هرچند اعداد و ارقام عنوان شده در آمارها حاکی از آن است که نمایشگاه بیست و ششم نسبت به نمایشگاه بیست‌و پنجم با افزایش حدود 10 تا 15 درصدی روبه‌رو بوده و در نمایشگاه بیست‌وهفتم هم بالغ بر 240 میلیارد تومان گردش مالی ثبت شده اما در واقع فروش کتاب در نمایشگاه کتاب همچنان با رکود قابل ملاحظه‌ای مواجه است. اگر میزان گردش مالی مختص به فروش کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را با دیگر جشنواره‌های کتاب که در سطح جهان برگزار می‌شوند مقایسه کنیم یا حتی اعداد و ارقام مرتبط با درآمد ناشران از نمایشگاه را درکنار فروش غرفه‌های غیرکتاب (همچون غرفه‌های اغذیه، آبمیوه، آب‌معدنی و غرفه‌های تبلیغاتی شرکت‌های ایرانسل، رایتل و ...) قرار دهیم، رکود بازار خرید و فروش کتاب در نمایشگاه کتاب تهران به روشنی مستدل می‌شود.
اجاره بهای 12 تا 14 میلیون تومانی برای یک غرفه‌ی 12 متری به همراه مبلغی که صاحب غرفه باید به متصدیان و فروشندگان بپردازد و هزینه‌های مرتبط با برق و ... در پایان 10 روز نمایشگاه چیزی حدود 15 الی 16 میلیون هزینه روی دست اجاره‌کننده‌گان غرفه‌های آبمیوه،بستنی و آب معدنی می‌گذارد. کافی‌ست کمی شم اقتصادی داشته باشیم تا با یک ضرب و تقسیم ساده متوجه شویم این غرفه‌ها باید روزی بیش از 2میلیون تومان درآمد داشته باشد که تازه هزینه‌ی اجاره و حقوق متصدیان غرفه سر‌به‌سر شود. مسلم است که میزان فروش این غرفه‌ها بیش از چنین مبلغی باید باشد تا به‌اصلاح اجاره‌ی غرفه در نمایشگاه برای مالک غرفه بصرفد.
حالا این اعداد و ارقام را بگذاریم درکنار اجاره بهای غرفه‌های ناشران و میزان فروش آن‌ها طی روزهای نمایشگاه بین‌المللی کتاب تا دلیل گلایه‌ی ناشران و فعالان نشر از رکود بازار کتاب و نچرخیدن چرخ صنعت نشر را بهتر درک کنیم. سال گذشته و در آخرین دوره‌‌ای که نمایشگاه برگزار شده؛ بیشترین مبلغ روزانه تراکنش برای کل غرفه‌ها کمی بیش از شش و نیم میلیون اعلام شده، یعنی در بهترین روز فروش نمایشگاه مبلغ فروش کل ناشران چیزی در حدود 7 الی 8 میلیون بوده (با احتساب پرداخت‌هایی که بدون استفاده از دستگاه‌های POS صورت گرفته است)، دانش ریاضی و اقتصادی چندانی نیاز ندارد تا برایمان روشن شود درآمد کل ناشران در بهترین روز فروش تقریبا برابری می‌کند با میزان فروش هرروز یک غرفه غیرکتاب.
کاهش رونق فروش کتاب در نمایشگاه مسئله‌ی تازه‌ای نیست و چندین سال است که با بالارفتن قیمت کتاب تعداد زیادی از بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب تهران تنها برای تماشا، تفریح و بستنی و همبرگر خوردن به نمایشگاه می‌آیند و اصلا کتابی خریداری نمی کنند.
در چند سال گذشته (به‌خصوص در نیمه سال‌های 91 تا 92) بیشتر خانواده‌های ایرانی به دلیل افزایش تحریم‌های اقتصادی و رشد شدید قیمت دلار و ارزهای خارجی و گران شدن بسیاری از مواد غذایی و هزینه‌های زندگی با مشکلات اقتصادی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کردند که این مسئله بر میزان سرانه‌ی فرهنگی خانوارهای ایرانی تاثیر بسیاری گذاشته است و چندی قبل نیز در گزارشی مفصلا به کاهش قدرت خرید و به تبع آن تمایل خرید کتاب در استان‌های مختلف پرداخته بودیم. وقتی سرانه‌ی فرهنگی و تفریحی برای خانواده‌ها به قدری کاهش یافته که یک خانواده‌ی چهارنفره در بهترین شرایط تنها 11 الی 12 هزار تومان می‌تواند صرف امور فرهنگی و تفریحی کند، کنار گذاشتن خریدهای فرهنگی و یک کاسه کردن سیاحت فرهنگی و تفریحی در نمایشگاه کتاب، آنهم به صرف حضور و آبمیوه خوردن در این رویداد فرهنگی چندان هم عجیب و دور از انتظار نباید باشد.