دستورکار سلسله سفرهای تیلرسون به منطقه و حاشیه خلیج فارس/ چگونگی برخورد آمریکا و ترکیه در سوریه

«امیرهوشنگ میرکوشش» تحلیلگر مسائل آمریکا در تشریح دلایل و ابعاد سلسله سفرهای وزیر خارجه آمریکا به مصر، کشورهای منطقه و حاشیه خلیج فارس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: سفر «رکس تیلرسون» به مصر، کویت، لبنان، اردن و ترکیه دارای ابعاد گسترد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. دلیل اینکه دیده می‌شود بازه زمانی سفرهای مقامات ایالات متحده به کشورهای منطقه کوتاه شده به وقایع اخیر در منطقه بر می‌گردد؛ چراکه در هفته‌های اخیر شاهد سفر معاون ترامپ به مصر، اردن و نهایتاً سرزمین‌های اشغالی بودیم و روز گذشته نظاره‌گر آغاز سلسله سفرهای وزیر خارجه آمریکا هستیم که تمامی این رفت و آمدها نشان می‌دهد وقایعی که در سطح منطقه رخ داده موجب شده تا ایالات متحده نقش خود در حاشیه خلیج‌فارس و همچنین خاورمیانه را برجسته‌تر کند. البته تقارن این سفرها با ساقط شدن جنگنده اسرائیل از سوی پدافند هوایی سوریه، یکی از موضوع‌های مهمی است که نباید از دایره تحلیل و تفسیر خارج شود.

وی ادامه داد: در وضعیت فعلی و با توجه به مجموع تحولاتی که در منطقه اتفاق افتاده است ایالات متحده احساس می‌کند که امنیت تل‌آویو تهدید شده و به دنبال آن است تا اتحاد علیه اسرائیل را مورد هدف قرار دهد. از این جهت شاهد هستیم که نقطه آغاز سفر تیلرسون، قاهره اعلام می‌شود که بتواند مصر را قانع کند که به حمایت از اسرائیل ادامه دهد. از سوی دیگر انتخابات ریاست جمهوری مصر یکی دیگر از مسائلی است که آمریکا از ماه‌ها پیش روی آن سرمایه‌گذاری کرده است و این سرمایه‌گذاری با انتخاب مجدد «عبدالفتاح السیسی» وارد مرحله جدیدی از همکاری دو طرف خواهد شد.

در مورد کشورهای دیگر مانند کویت یا اردن باید توجه داشت که از آنها به عنوان دولت‌هایی نام برده می‌شود که تقریباً در منطقه بی‌طرف هستند اما وجود پایگاه‌های نظامی آمریکا در کویت و اردن موجب می‌شود تا ایالات متحده در این دو کشور به تردد خود ادامه دهد؛ تا جایی که در بحث به هم ریختگی‌های اخیر در منطقه این پایگاه‌ها به حالت آماده باش در آمده بودند. دلیل دیگری که موجب می‌شود وزیر خارجه به کویت سفر کند برگزاری اجلاس جهانی بازسازی عراق است؛ در این اجلاس آمریکا، عربستان و کشورهای اروپایی حضور دارند و این امر نشان می‌دهد که واشنگتن قصد دارد این موضوع را به صحنه رقابت به نفع خود تبدیل کند. چراکه هزینه بازسازی عراق چیزی حدود ۱۰۰ میلیاد دلار تخمین زده شده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به سفر وزیر خارجه آمریکا به ترکیه به عنوان آخرین مقصد تور منطقه‌ای او خاطرنشان کرد: در مورد سفر تیلرسون به ترکیه بحث عملیات «شاخه زیتون» و مجادلات سیاسی و میدانی مطرح است. اینکه دیده می‌شود مقامات ترکیه پس از شروع عملیات عفرین انتقادهای صریحی به ایالات‌متحده داشته‌اند، نشان می‌دهد که منازعه سیاسی به نفع آمریکا میان واشنگتن و آنکارا در جریان است. محور اصلی این اختلافات تسلیحات آمریکایی است که کردها از آن علیه ترکیه استفاده می‌کنند و از این جهت بازنده این منازعه را باید آنکارا دانست؛ به گونه‌ای که آمریکا سناریو‌های بسیار زیادی برای مهار ترکیه در دستور کار دارد اما نیاز ترکیه به آمریکا به حدی است که جدا شدن سیاست خارجی ترکیه از آمریکا تقریباً ناممکن خواهد بود.

وضعیت در غرب آسیا به حدی متشنج است که نباید انتظار امن کردن و ثبات در این جغرافیا از سوی آمریکا را داشته باشیم بلکه این تشنج و به هم ریختگی به ایالات متحده کمک می‌کند تا قدرت‌های منطقه‌ای را به چالش بکشد و حتی پروژه‌هایی برای تعلیق فعالیت‌های آنها در دستور کار قرار بدهد؛ به عبارتی دیگر سناریوی فعلی ایالات متحده هدف قرار دادن اهرم‌های کمک‌کننده کشورهای منطقه است.

وی در پایان تصریح کرد: مساله دیگر فعال شدن قدرت‌های اروپایی در منطقه است؛ اگر به رفت و آمدهای مقام‌های فرانسه، بریتانیا و حتی آلمان به عراق، سوریه و لبنان دقت کنیم می‌بینیم که اتحادیه اروپایی سیاست مستقل در قبال منطقه در دستور کار قرار داده‌ است. تا جایی که پس از روی کار آمدن «امانوئل ماکرون» در پاریس مانور سیاسی فرانسه در منطقه افزایش پیدا کرد و حتی بحث بازگشایی سفارت این کشور در سوریه مطرح شد؛ به دنبال این روند بریتانیا که از گذشته در منطقه حضور داشته، سیاست خارجی خود را تقویت کرده و پس از آن آلمان به میدان آمده است. تمامی این متغیرها نشان می‌دهد که اروپا به عنوان بازیگر جدید وارد خاورمیانه شده و به دنبال منافع خود است اما نباید منتظر برخورد منافع میان قاره سبز و ایالات متحده در خاورمیانه باشیم. بلکه بخشی از این رفتار در جهت حمایت از اسرائیل و آرام کردن محیط اطراف آن است.