دستمالچیان:تحریم اقتصادی و سیاسی، سناریوی ریاض/ فرانسه به دنبال توازن قدرت در بیروت است

«احمد دستمالچیان» کارشناس مسائل عربستان در تشریح آخرین وضعیت استعفای سعد حریری و پرونده لبنان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: استعفای سعد حریری و تحولات سیاسی که در لبنان اتفاق افتاد تا به امروز باعث شده است که تحلیل‌های زیادی مطرح شود و همچنان بسیاری از مطبوعات خارجی اعم از همسو یا غیرهمسو با دولت لبنان به دنبال چرایی اقدام حریری و نقش عربستان در این پرونده هستند. قبل از همه چیز باید این پرسش مطرح شود که بازیگران اصلی این پرونده چه دولت‌هایی هستند و ریشه‌ این موضوع در کجا نهفته است؟ واقعیت این است که از سالیان قبل ائتلاف مشترک میان عربستان، آمریکا و اسرائیل در خصوص پرونده لبنان شکل گرفته بود و ما شاهد بودیم که انواع و اقسام سناریوهای نظامی و سیاسی علیه دولت بیروت و نظام سیاسی این کشور مورد استفاده قرار گرفت.

وی ادامه داد: پس از جنگ ۳۳ روزه لبنان تا به امروز محوریت اعمال فشار بر حزب‌الله همچنان آشکار است و یکی از دلایل آن تامین حیات و امنیت اسرائیل بوده که باید آن را یک سناریوی دنباله‌دار بدانیم. به گونه‌ای که پس از جنگ ۳۳ روزه، پرونده‌های دیگری مانند سوریه، عراق، یمن و در اواخر همه‌پرسی اقلیم کردستان طرح‌ریزی و اجرا شد که همگی به نوعی هدف قرار دادن محور مقاومت را نمایان می‌کنند. چراکه در تمامی این موضوع‌ها اسرائیل به صورت پنهان یا آشکار حضور داشته است؛ اینکه در اقلیم کردستان عراق و به موازات همه‌پرسی استقلال پرچم‌های اسرائیل در آنجا دیده می‌شود یا اینکه در پرونده سوریه، اسرائیل دائماً احساس خطر می‌کند و حتی دیدارهایی را با مقامات روسیه و ایالات متحده تدارک می‌بیند نقش رژیم صهیونیستی در منطقه غرب آسیا و هرجا که آثاری از مقابله با منافع آن باشد دیده می‌شود.

اگر به خاطر داشته باشیم تا سال گذشته لبنان فاقد یک دولت مستقر و مستحکم بود، از این جهت به محض آنکه اوضاع سیاسی در لبنان رو به بهبود رفت و اختلافات تا حد زیادی حل و فصل شده بود مجدداً سناریویی با محوریت نخست‌وزیر این کشور طرح‌ریزی و اجرا شد که عربستان نقش محوری آن را برعهده دارد و بازیگرانی مانند آمریکا و همچنین اسرائیل به عنوان مکمل این پروژه ایفای نقش می‌کنند. از سوی دیگر سعودی‌ها با طرح استفعای حریری به نحوی به دنبال یک برون‌رفت جدی در بحران سیاست خارجی خود بودند تا در سایه آن بتواند تحرکات خود در یمن را ادامه دهند و در داخل هم پروژه‌ای با عنوان حذف مخالفان برای اغنای افکار عمومی کلید خورد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به روند استعفاء و اقامت اجباری حریری گفت: در حالت فعلی تمامی داده‌ها نشان می‌دهد که حریری به ریاض احضار شده و حتی متن استعفای او از سوی سعودی‌ها تهیه و به وی تحویل داده شده است و در نهایت «اقامت اجباری» برای او مشخص شده است. از این جهت شاهد وجود یکسری از متغیرها به عنوان داده‌های مرکب در این پرونده هستیم. به عنوان مثال بدهی چند میلیاردی حریری به عربستان یکی از موضوعاتی است که همچنان  توسط رسانه‌های سعودی پیگیری و منتشر می‌شود. از این رو به نظر می‌رسد که مجدداً بحث «لبنان، بدون دولت» در دستور کار ریاض و تل‌آویو قرار گرفته تا بتوانند به نوعی پیکره سیاسی و تشکیلاتی این کشور را مورد هجمه قرار دهند.

وی افزود: در این پرونده بیشترین بهره‌برداری توسط اسرائیل صورت می‌گیرد؛ چراکه تل‌آویو فرصت بسیار خوبی پیدا کرده تا بتواند به همسویی پنهان خود با ائتلاف عربی ادامه دهد. این وضعیت تا جایی ادامه پیدا کرده که دستگاه دیپلماسی اسرائیل و نخست‌وزیر آن حمایت از عربستان علیه حزب‌الله را در دستور کار قرار داده وحتی پروژه مقصر نشان دادن تهران در منطقه و لبنان و نهایتاً ضربه زدن به دولت بیروت را به صورت مکتوب مورد اشاره قرار داده و این موضوع را به عنوان یک راهبرد به تمام نمایندگی‌های خود در کشورهای خارجی ابلاغ کرده است. از این جهت است که می‌گوییم پشت پرده این پرونده حاکی از شکل‌گیری روابط جدی میان عربستان با اسرائیل و در سطح دوم کشورهای همسو با ریاض است.

موضوعی که باید به آن اشاره شود تقسیم کار میان اسرائیل و عربستان است؛ بدون تردید عربستان توانایی مداخله نظامی از حیث توان عملیاتی و همچنین پرستیژ بین‌المللی را ندارد. لذا در اینجا مرزبندی‌ها کاملاً مشخص می‌شود؛ به گونه‌ای که عربستان محور روانی، فشار اقتصادی و همچنین یارکشی‌های سیاسی علیه لبنان را پیگیری خواهد کرد. این فشارهای اقتصادی در راستای تحریم‌های کنگره علیه حزب‌الله صورت خواهد گرفت و در مقابل اسرائیل پیمانکاری نظامی و امنیتی این پرونده را عهده‌دار خواهد بود که البته رفت و آمدهای پنهان دیپلماتیک هم در دستور کار تل‌آویو قرار خواهد گرفت.

دستمالچیان با بیان اینکه تحریم اقتصادی لبنان موجب خیزش اعتراض‌های داخلی خواهد شد، عنوان کرد: اگر تحریم‌های اقتصادی یا سیاسی عربستان علیه لبنان به کار گرفته شود، تمامی طوایف این کشور از عربستان ناراضی خواهند شد، البته فرانسه و ایالات متحده خواستار چنین راهبردی نیستند. اینکه گفته می‌شود مقام‌های ریاض به دنبال جایگزینی برادر حریری به عنوان نخست وزیر جدید لبنان هستند موضوعی است که جریان المستقبل و همچنین وزیر کشور لبنان به صراحت پاسخ آن را داده است. به گونه‌ای که جریان المستقبل و حتی شخص میشل‌ عون به عنوان رئیس‌جمهوری این کشور هیچ طرح جایگزینی را تایید نکرده و تنها بازگشت حریری را خواستار شده است.

وی در پایان در تشریح نقش فرانسه در این پرونده بیان کرد: با نگاهی گذرا به چینش اعمال قدرت در لبنان می‌بینیم که فرانسه به عنوان یک بازیگر قدیمی و سنتی همچنان در لبنان ریشه دارد. اگر به قرارداد سایکس‌- پیکو که در سال ۱۹۱۶ منعقد شد مراجعه کنیم می‌بینیم که لبنان حوزه نفوذ سنتی پاریس بوده و در حالت فعلی هم فرانسه در آنجا فعالیت دارد. از این جهت است که پاریس می‌تواند در این پرونده بسیار مهم‌تر از عربستان قلمداد شود؛ چراکه مقام‌های فرانسه در روزهای گذشته اظهارنظرهای مختلفی را در خصوص این پرونده صورت داده‌اند و حتی «امانوئل ماکرون» به عنوان رئیس‌جمهوری این کشور به دنبال راه‌حل کم‌هزینه و معقولانه در این پرونده است. از این جهت فرانسه یا باید تابع عربستان شود یا اینکه خط مشی عاقلانه و بی‌طرفانه را  دنبال کند.