دیپلماسی ایران، قوی‌تر از ارتش ائتلافی ریاض
حمله به یمن به رهبری عربستان، از جهات گوناگون قابل بررسی و تحلیل است. یکی از نکات مهم در عملیات «طوفان اراده» همکاری کشورهای منطقه با ریاض برای در هم کوبیدن مناطق مسکونی و زیرساخت‌های یمن است.
پاکستان از جمله کشورهای آسیا است که برای شرکت در حمله علیه یمن دعوت شده بود. مقام‌های پاکستان، تصمیم برای مشارکت در این عملیات را منوط به موافقت پارلمان این کشور دانستند. پارلمان این کشور نیز در پنجمین جلسه بررسی تحولات در دهم آوریل سال جاری میلادی، با تصویب قطعنامه‌ای خواستار پایان یافتن جنگ یمن شده و اعلام بی‌طرفی کرد. کار‌شناسان، سفر «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان به اسلامآباد و ارائه طرح پیشنهادی ایران برای پایان دادن به جنگ یمن را دلیل اصلی رد تقاضای عربستان توسط پاکستان می‌دانند. مشارکت پاکستان در این عملیات، جدای از بحث نظامی دارای تاثیرات روانی زیادی بود. زیرا پاکستان یکی از دارندگان سلاح هسته‌ای در جهان است.
اسلامآباد و کشمکش دیپلماتیک تهران - ریاض
سفر دو روزه وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به عمان و پاکستان، توجه بسیاری از رسانه‌های منطقه و جهان را به خود جلب کرد. یک روز پس از پایان سفر ظریف به اسلامآباد، پارلمان پاکستان با صدور قطعنامه‌ای در ۱۲ بند خواستار پایان یافتن جنگ یمن شد و اعلام بی‌طرفی کرد. بسیاری از کار‌شناسان و تحلیل‌گران، اقدام پارلمان را نتیجه رایزنی‌های ظریف با مقام‌های ارشد این کشور دانسته و برخی رسانه‌ها از تیتر «شکست سیاسی عربستان از ایران» استفاده کردند.
ظریف در کنفرانس مطبوعاتی مشترک رسانه‌های ایران و پاکستان از طرح پیشنهادی ایران برای حل بحران یمن خبر داد. برقراری آتش‌بس فوری در یمن، ارسال دارو، مواد غذایی و کمک به مجروحان، آغاز گفت‌و‌گوی یمنی – یمنی و تشکیل دولت فراگیر راه حل پیشنهادی ایران بود که توسط وزیر خارجه کشورمان در این نشست مطبوعاتی مطرح شد.
رایزنی ظریف با بالا‌ترین مقام‌های سیاسی و نظامی پاکستان را می‌توان دلیل اصلی اذعان رسانه‌ها و کار‌شناسان به شکست ریاض از تهران دانست. وزیر خارجه ایران در سفر خود به پاکستان با «نواز شریف» نخست‌وزیر، «سرتاج عزیز» مشاور امنیت ملی و امور خارجه نخست‌وزیر، «رضا ربانی» رئیس مجلس سنا، ژنرال «راحیل شریف» فرمانده ارتش، «محمد اسحاق‌دار» وزیر امور دارایی و «ایاز صادق» رئیس مجلس ملی ملاقات کرد.
ظریف و نواز شریف
وی در جریان گفت‌و‌گو با رئیس مجلس ملی پاکستان به بررسی آخرین تحولات یمن پرداخت و هر دو طرف تاکید کردند که حملات نظامی، بمباران هوایی و تخریب زیرساخت‌های یمن کمکی به حل بحران نمی‌کند.
محمد جواد ظریف و رئیس مجلس ملی پاکستان
وزیر امور خارجه ایران و رئیس مجلس سنای پاکستان
بی‌تفاوتی اعراب نسبت به عقب‌نشینی پاکستان
پس از اعلام بی‌طرفی و شرکت نکردن نیروهای مسلح پاکستان در عملیات طوفان اراده، همه منتظر واکنش احتمالی ریاض به این موضوع بودند. واکنش عربستان به قطعنامه پارلمان پاکستان توسط سخنگوی عملیات طوفان اراده اعلام شد. سرتیپ «احمد العسیری» نظامی بلندپایه سعودی و سخنگوی رسمی نیروهای متجاوز در واکنش به این تصمیم تاکید کرد که تصمیم پاکستان برای ملحق نشدن به عملیات ائتلاف نظامی به رهبری عربستان در یمن برای مقابله با شورشیان حوثی، دامنه این عملیات را محدود نخواهد کرد.
احمد العسیری
سخنان این مقام سعودی و بی‌تفاوتی نسبت به تصمیم پارلمان پاکستان در حالی مطرح شده است که اقدام‌های ریاض خلاف آن را اثبات می‌کند. مقام‌های سعودی از ورود یک هواپیمای پاکستانی به حریم هوایی این کشور جلوگیری کردند. این اتفاق تنها چند ساعت پس از صدور قطعنامه پارلمان مبنی بر بی‌طرفی پاکستان افتاد. در حالی که سعودی‌ها دلیل این اقدام خود را استانداردهای هوایی و فرسودگی هواپیمایی پاکستانی اعلام کردند، از این عمل برداشت‌های سیاسی شده است. برخی معتقدند که این عمل سعودی‌ها، اقدامی تلافی‌جویانه نسبت به قطعنامه پارلمان پاکستان و عدم مشارکت در حملات هوایی علیه یمن است.
واکنش امارات به مواضع پاکستان متفاوت از عربستان بود. شیخ‌نشینان حاشیه خلیج‌فارس عصبانیت خود از قطعنامه اسلامآباد و در کنار آن، سفر رئیس‌جمهوری ترکیه به تهران را پنهان نکرده و واکنشی قابل پیش‌بینی نشان دادند. «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی با انتقاد از عدم همراهی نظامی پاکستان و ترکیه با شورای همکاری خلیج‌فارس برای تجاوز به خاک یمن اعلام کرد: به نظر می‌رسد که تهران بیش از کشورهای خلیج‌فارس برای اسلامآباد و آنکارا اهمیت دارد. وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفته بود که «تصمیم مجلس پاکستان درباره بی‌طرفی در بحران یمن و حمایت نکردن از عربستان سعودی، تصمیمی متناقض و امری خطرناک است. امنیت منطقه خلیج‌فارس در خطر است و لحظه واقعی برای مشخص شدن هم‌پیمانی رسانه‌ای و کلامی فرا رسیده است. حمایت اقتصادی ما از پاکستان روشن است اما حمایت سیاسی اسلامآباد در این مقطع حساس وجود ندارد.»
انور قرقاش
خلاف موضعی که عربستان سعودی اتخاذ کرده است، عدم شرکت پاکستان در این ائتلاف تا اندازه‌ای از بار نظامی و رسانه‌ای آن می‌کاهد. پاکستان یکی از دارندگان سلاح هسته‌ای در آسیا است و همراهی این کشور با متجاوزان به خاک یمن، تاثیر روانی و رسانه‌ای زیادی بر این عملیات می‌گذاشت.
گزارش: محسن صالحی‌خواه