تخریب ذخیره‌گاهی ارزشمند با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست/ آیا ارزیابی‌های زیست‌محیطی صوری است؟
در حالی که کشور از مشکلات مختلف زیست‌محیطی رنج می‌برد و برای توسعه پایدار نیاز به حفظ منابع طبیعی خود دارد، ذخیره‌گاه ارزشمند درختان ارس در فیروزکوه با اجرای یک طرح گردشگری در حال نابودی است، این در حالی است که گفته می‌شود؛ این پروژه مجوزهای زیست‌محیطی را نیز از سازمان حفاظت محیط زیست گرفته است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اجرای طرح گردشگری در جنگل‌های ارس امین‌آباد در نزدیکی شهرستان فیروز کوه استان تهران مدتی است که آغاز شده، در این طرح گردشگری که بیشتر به اسم ایجاد دهکده گردشگری سلامت شناخته می‌شود، قرار است که بیمارستان، هتل، ویلا، تله‌کابین و .... در منطقه جنگلی دارای ارزش زیست محیطی فراوان احداث شود، در حالی که ایجاد چنین فضاهایی در تنها ذخیره‌گاه جنگلی باقی‌مانده در تهران نگرانی‌های بسیاری را برای مردم و فعالان حوزه محیط زیست ایجاد کرده است، به طوری که هفته گذشته تعدادی از سمن‌های حوزه محیط زیست با انتشار نامه‌ای سرگشاده به مسئولان در مورد این تخریب زیست محیطی در جلوی چشم مسئولان محیط زیست و منابع طبیعی هشدار دادند.
این طرح مجوز محیط‌زیست را دارد
محمد فریدی سرپرست اداره محیط زیست فیروزکوه در پاسخ به خبرنگار ایلنا درباره موضع‌گیری سازمان محیط زیست نسبت به این پروژه در کمال تعجب اظهار کرد: این پروژه دارای مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست و اداره منابع طبیعی است.
فریدی ادامه داد: البته این مجوز با شروطی صادر شده که منجر به تخریب محیط‌زیست نشود.
وی همچنین ضمن اشاره به اینکه مجوز این طرح در تاریخ 20مهر ماه سال 92 صادر شده و حدود یکسال‌ونیم است که از آغاز اجرای آن می‌گذرد، افزود: اکنون در حال بررسی میدانی از وضعیت اجرایی آن هستیم تا ببینیم که آیا شروط لازم اجرایی شده است یا خیر؟ و بزودی گزارش مشروح آن را منتشر خواهیم کرد.
هر چند که سرپرست اداره محیط‌زیست فیروزکوه از داشتن مجوز این پروژه از محیط زیست واداره منابع طبیعی خبر داد، اما در ادامه پیگیری‌های خبرنگار ایلنا از سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، بهزاد انگورج معاون امور جنگل‌های این سازمان در این باره گفت: گمان نمی‌کنم که ما موافقتی در مورد این طرح کرده باشیم، زیرا من در این زمینه چیزی در ذهن ندارم.
از آنجا که ساخت چنین پروژه عظیمی در دل چنین ذخیره‌گاهی شبهات زیادی را در ذهن ایجاد می‌کند، خبرنگار ایلنا در ارتباط با این مساله از علیرضا افشاری فعال حوزه محیط‌زیست سوال کرد که اجرای این طرح چه تاثیری بر روی جنگل‌های ارس می‌گذارد و وی این گونه پاسخ داد: ذخیره‌گاه‌ها منبع غنی ژن‌های گیاهی هستند که باید با حساسیت و دقت حفظ شوند و همچنین باید در نظر داشته باشیم که تعداد ذخیره‌گاه‌ها در کشور ما بسیار کم است.
وی ادامه داد :طرح‌های گردشگری بسیار خوب هستند، اما نباید در درون ذخیرگاه اجرایی شوند، در حالی که می‌شود با فاصله از این بخش‌ها چنین طرح هایی را اجرایی کرد، لزومی ندارد که آن را حتما به درون ذخیره‌گاه ببریم.
افشاری توضیح داد: اگر هم اجرای طرح گردشگری در این مناطق اجتناب‌ناپذیر است، باید حتما طبیعت‌گردی با ضوابط مشخص یعنی با تعداد گردشگر محدود و رعایت مسائل لازم باشد.
وی همچنین به آتش‌سوزی‌های فراوان رخ داده در پارک ملی گلستان و ایلام به دلیل عوامل انسانی اشاره کرد و گفت: با توجه به آتش‌سوزی‌هایی که اکنون شاهد آن هستیم، حفاظت از این ذخیره‌گاه‌ها حتی از حالت عادی نیز باید قوی‌تر باشد، در حالی که این طرح‌های گردشگری که ساخت تله‌کابین و سرازیرشدن خیل زیادی از مردم را به همراه دارد، آسیب‌های جدی به همراه خواهد داشت.
افشاری ادامه داد : قطعا در این شرایط درختان زیادی از بین می‌رود، در حالی که درختان این منطقه با شرایط بسیار خاصی روییده‌اند، به طوری که یک پرنده باید دانه آنها را بخورد و جابه‌جا کند تا دوباره درختی بروید، بنابراین امکان رویش مجدد آنها بسیار ضعیف است.
این فعال محیط‌زیست تصریح کرد: باید نگاه جدی‌تری بر مدیریت این مسایل باشد. در کشورهای دیگر مثل آلمان که مانند ما مشکل رویش مجدد پوشش گیاهی را نیز ندارد، گردشگران باید برای دیدن جنگل‌ها از قبل وقت بگیرند.
وی با بیان اینکه هیچ جایی در ایران نیست که پروژه‌های گردشگری در آنجا رفته باشد و مشکلی برای محیط زیست به وجود نیاورده باشد، در مورد صدور مجوزهای زیست‌محیطی در این طرح، اظهار کرد: متاسفانه گزارش‌های محیط‌زیستی را در کشور ما برخی شرکت‌ها انجام می‌دهند که با توسعه ناپایدار همراهند و برای منافع کوتاه‌مدت اهمیت بیشتری قایل‌اند. این شرکت‌ها نیاز به بازرسی جدی دارند.
وی ادامه داد: همچنین هیچ نمونه‌ای در کشور نداریم که گزارش ارزیابی زیست محیطی در آن به درستی رعایت شده باشد که بسیار جای تاسف است، اما به هر حال باید بدانیم؛ اجرای چنین طرح گردشگری در یک ذخیره‌گاه غیرقانونی و غیرمنطقی است.
سیستم ارزیابی زیست‌محیطی در کشور ما اشتباه است
در ادامه عباس محمدی کارشناس و فعال محیط زیست در مورد صدور چنین مجوزهای زیست‌محیطی به خبرنگار ایلنا گفت: حدود 4 سال پیش یک عضو کمیته ارزیابی‌های زیست‌محیطی به من گفت که در هیچ‌کدام از جلسه‌های کمیته‌های ارزیابی شرکت نمی‌کند زیرا طرحی نبوده که در این کمیته‌ها بررسی و رد شود.
وی ادامه داد: مشکل بزرگ ما این است که ارزیابی زیست محیطی تنها آرایه‌ای بر پروژه‌های در حال اجرا شده است. در واقع در کشور ما این روال به وجود آمده که اول تصمیم می‌گیرند، بعد برای گرفتن ارزیابی زیست محیطی اقدام می‌کنند، در حالی که در همه دنیا اگر یک طرح با اصول زیست محیطی سازگار باشد، آن وقت تصمیم به اجرای آن می گیرند.
محمدی افزود: از طرفی دیگر انجام پروژه‌های زیست‌محیطی برعهده پیمانکاران و مجریان پروژه‌هاست و آنها هزینه‌اش را می پردازند تا یک شرکت ارزیابی‌های زیست‌محیطی‌شان را انجام دهد، طبیعی است که به قول معروف چاقو دسته‌اش را نمی‌برد.
وی با اشاره به اینکه این سیستم ارزیابی زیست‌محیطی غلط طراحی شده است، گفت: در تمام این منطقه تا پل سفید و حد فاصل استان مازندران بر روی کوه‌ها درختی دیده نمی‌شود و تمام آن پوشیده شده با مراتع درجه دو، سه و فرسوده است. تنها منطقه‌ای که چنین پوشش گیاهی دارد، فقط ده هزار هکتار است، آیا یک عقل سلیم اجازه می‌دهد، با این همه کوه و دشتی که در این منطقه وجود دارد، در همین ده هزار هکتار منطقه گردشگری ایجاد شود؟ آن هم در کشوری که بیشتر جنگل‌هایش آسیب دیده است؟
محمدی اظهار کرد: به نظر می‌آید؛ مجری طرح، این منظره زیست‌محیطی را انتخاب کرده تا خرج کمتری کند، زیرا خودش درخت دارد و نیازی به فعالیت برای منظره‌سازی در آن نیست، اگر دستگاه‌ها وظایف خودشان را درست انجام می‌دادند، چنین اتفاقاتی نمی‌افتاد.کدام مسئول محیط‌زیست، می‌تواند رضایت به ساخت تله‌کابین و ویلا در این منطقه دهد؟ تله‌کابین‌ها سرچشمه زمین‌خواری هستند، مسافت بسیار زیادی را می‌خواهند و زیستگاه را به دو قسمت تبدیل می‌کند. اطراف تله‌کابین نیز نیاز به ایستگاه، رستوران و ... دارد و همچنین زباله‌های زیادی نیز در پیرامونش پراکنده می‌شوند. علاوه بر تله‌کابین چند جاده هم قرار است؛ در آنجا کشیده شود؛ باید برانیم که وقتی زیستگاه چند پاره شد، دیگر ارزشی ندارد.