پل سالم، مدیرعامل اندیشکده مؤسسه خاورمیانه
تثبیت کاهش تنش
در جهان هابزی روابط بین دولت‌ها و ثبات میان دشمنان عموماً از طریق توازن قوا یا دست‌کم توازن بازدارندگی ایجاد می‌شود. تا حدی می‌توان گفت که در هفته‌های گذشته این ثبات بین ایران و اسرائیل ایجاد شد، از طرف ایران با نشان دادن توانایی و اراده شلیک موشک و پهپاد به اسرائیل و از طرف اسرائیل با اقدام مشابه. این واقعیت که تعداد زیادی از ۳۰۰ موشک و پهپاد ایرانی سرنگون شدند، نباید باعث شود که به نتیجه‌گیری غلط برسیم.
ایران چیزهای زیادی در مورد نحوه مواجهه با اسرائیل، ایالات متحده و متحدان منطقه‌ای‌شان با چنین حمله‌ای، دریافت. ایران اگر می‌خواست تخریب وسیعی ایجاد کند، ۳ هزار یا ۱۰ هزار موشک و پهپاد شلیک می‌کرد یا از زرادخانه تسلیحات حزب‌الله استفاده می‌کرد که فقط چند دقیقه با اسرائیل فاصله دارند و نه چند ساعت.
اسرائیل هم به نوبه خود نشان داد که می‌تواند بدون اینکه پدافند هوایی ایران متوجه شود، به قلب ایران، جایی که برخی از تاسیسات کلیدی هسته‌ای ایران قرار دارند، نفوذ کند. در نتیجه می‌توان گفت که سطح جدیدی از بازدارندگی میان دو طرف پدید آمده‌است اما از سوی دیگر این دو حمله باعث ایجاد نگرانی‌هایی در مورد تشدید تنش و ادراک تهدید در هر دو طرف خواهد شد. اسرائیل الان باید به صورت جدی با این واقعیت کنار بیاید که ایران هم اراده و هم توانایی برای حمله مستقیم را دارد، ایران هم به همچنین. این مسئله باعث می‌شود تا رقابت تسلیحاتی تهاجمی و تدافعی میان دو طرف راه بیفتد.
اسرائیل همین حالا هم با دریافت بسته کمک نظامی ۱۷ میلیارد دلاری که در آمریکا تصویب شد، کار خود را شروع کرده‌است. ایران هم احتمالاً به روسیه و چین مراجعه خواهد کرد تا پدافند هوایی خود را به شدت تقویت کند و به تقویت زرادخانه موشکی و پهپادی خود ادامه خواهد داد. در عین حال باید در نظر داشت که ایران ممکن است جدی‌تر دنبال ظرفیت ساخت سلاح هسته‌ای به عنوان گزینه نهایی بازدارندگی برود.
ما الان در واقعیت جدید خاورمیانه قرار گرفته‌ایم، کار کمی از دست ایالات متحده و دیگران بر می‌آید که زمان را به قبل از ۱۳ آوریل برگردانند. اما کارهای زیادی است که می‌توان انجام داد تا مخاطره‌های واقعیت جدید مدیریت شود و کاهش پیدا کند. از جمله این راهکارها می‌توان به سه مورد زیر اشاره کرد:
۱- ایجاد یک کانال پشت‌پرده واسطه‌گری، حتی غیرمستقیم، میان سیاستگذاران امنیتی ایرانی و اسرائیلی: ضروری است که ایالات متحده در چنین کانالی بازیگر کلیدی باشد. چندین بازیگر منطقه‌ای مانند عمان، قطر و ترکیه هستند که می‌توانند کانال‌هایی را با ایران حفظ کنند. این کانال پشت پرده باید روی ایجاد «قواعد جدید بازی» یا «خطوط قرمز» کار کند تا اطمینان کسب کند که دو قدرت منطقه‌ای بار دیگر وارد تنش مجدد نشوند.
۲- از آنجا که موج اخیر تشدید تنش منطقه‌ای نتیجه تازه‌ترین دور منازعه اسرائیلی-فلسطینی است، ایالات متحده باید تلاش‌هایش را برای یافتن راه‌حل نهایی پایدار برای جنگ در غزه صدچندان کند، بازگشت گروگان‌های باقیمانده اسرائیلی را تسهیل کند و تلاش کند تا شرایط امنیتی و بازسازی برای مردم غزه با شتاب بهبود پیدا کند. آمریکا همچنین باید بر بازگشت به مسیری به سمت راهکار دودولتی پافشاری کند.
۳- آمریکا و چین باید از نزدیک بر شرکای‌شان نظارت کنند، آمریکا بر اسرائیل و چین بر ایران، تا بتوانند در ادامه راه این محور خطرناک منازعه را مدیریت کنند و از درگیری شدید اجتناب کنند.
